Σάββατο 17 Αυγούστου 2013

Καβαφικές εμπνεύσεις

        Πολλοί Έλληνες αλλά και ξένοι ποιητές επηρεάστηκαν από την ποίησή του και προέβησαν σε ποιητικές απόπειρες με τον τρόπο του Κ.Π. Καβάφη. Τελικά, αποτελεί όχι μόνο διαχρονικό, αλλά και παγκόσμιο ποιητή, κοσμοπολίτη- όπως υπήρξε κάποτε και η πόλη του (Αλεξάνδρεια). Στο βιβλίο  "Ελληνικά καβαφογενή ποιήματα (1909 - 2001)"- Επιλογή - παρουσίαση - σχόλια: Δημήτρης Δασκαλόπουλος Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών - Πάτρα, 2003 μπορεί να βρει κανείς ανθολογημένα 188 καβαφογενή ποιήματα στα ελληνικά, ενώ είχε προηγηθεί ο Ν. Βαγενάς το 2000 με μια ανθολογία 159 ξένων ποιητών. Σταχυολογώ μια περίπτωση, εκτός από την προηγούμενη του Μ. Αναγνωστάκη (δείτε την ανάρτηση).
         Η Κική Δημουλά ίσως και να συνομιλεί κάπως με τον Αλεξανδρινό και την Ιθάκη του, όταν γράφει:    

Πέρασα (1971, απόσπασμα)


Περπατῶ καὶ νυχτώνει.
Ἀποφασίζω καὶ νυχτώνει.
Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.

Ὑπῆρξα περίεργη καὶ μελετηρή.
Ξέρω ἀπ᾿ ὅλα. Λίγο ἀπ᾿ ὅλα.

Τὰ ὀνόματα τῶν λουλουδιῶν ὅταν μαραίνονται,
πότε πρασινίζουν οἱ λέξεις καὶ πότε κρυώνουμε.
Πόσο εὔκολα γυρίζει ἡ κλειδαριὰ τῶν αἰσθημάτων
μ᾿ ἕνα ὁποιοδήποτε κλειδὶ τῆς λησμονιᾶς. [..]

Πέρασα ἀπὸ κήπους, στάθηκα σὲ συντριβάνια
καὶ εἶδα πολλὰ ἀγαλματίδια νὰ γελοῦν
σὲ ἀθέατα αἴτια χαρᾶς.[..]

Μίλησα πολύ. Στοὺς ἀνθρώπους,
στοὺς φανοστάτες, στὶς φωτογραφίες.

Καὶ πολὺ στὶς ἁλυσίδες.
Ἔμαθα νὰ διαβάζω χέρια
καὶ νὰ χάνω χέρια.
Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.

Ταξίδεψα μάλιστα.
Πῆγα κι ἀπὸ ἐδῶ, πῆγα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ...
Παντοῦ ἕτοιμος νὰ γεράσει ὁ κόσμος.
Ἔχασα κι ἀπὸ ἐδῶ, ἔχασα κι ἀπὸ κεῖ.

Κι ἀπὸ τὴν προσοχή μου μέσα ἔχασα
κι ἀπὸ τὴν ἀπροσεξία μου.
Πῆγα καὶ στὴ θάλασσα.
Μοῦ ὀφειλόταν ἕνα πλάτος. Πὲς πῶς τὸ πῆρα.
Φοβήθηκα τὴ μοναξιὰ
καὶ φαντάστηκα ἀνθρώπους.
[...]

Ὅσο μπόρεσα ἔφερ᾿ ἀντίσταση σ᾿ αὐτὸ τὸ ποτάμι
ὅταν εἶχε νερὸ πολύ, νὰ μὴ μὲ πάρει,
κι ὅσο ἦταν δυνατὸν φαντάστηκα νερὸ
στὰ ξεροπόταμα
καὶ παρασύρθηκα.

Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.
Σὲ σωστὴ ὥρα νυχτώνει.


               Και ο σύζυγός της ποιητής Άθως Δημουλάς έγραφε για την ποίηση και τη φαντασία: 


Καβάφης

Τη φαντασία την εντελώς αδέσμευτη 
δε συμπαθώ. Δεν έχει χάρες. Και είναι χρήσιμη 
για τα όνειρα μόνο.

                 Εγώ  

την άλλη φαντασία αγαπώ, αυτή  
που προσπαθεί ένα παρελθόν να ζωντανέψει  
και που στηρίζεται σε μνήμες του,  
σποραδικές και ασύνδετες, ζητώντας  
γύρω τους άρτιο ένα σύνολο να πλάσει  
με τάξη, προσοχή και μέτρο. 
Κι έτσι, προπάντων, που το χρώμα τους,  
το χρώμα αυτών των ερειπίων, 
των αβεβαίων γεγονότων το αίσθημα,  
μέσα στο έργο της ενισχυμένο  
να περάσει.

         Αυτό το δύσκολο είναι  

που εκτιμώ. Αυτήν εγώ αγαπώ  
τη φαντασία, τη δεσμευόμενη,  
την οδηγουμένη φαντασία που,
όλο συγκίνηση, πάντοτε γύρω  
από πολύτιμα εμπόδια έρπει.
        Και  
χρήσιμη είναι -τόσο- για την τέχνη μου.

 ...επηρεασμένος από τον Αλεξανδρινό, όταν έγραφε στο ποίημα Καισαρίων (1914, 1918): 

Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,
εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.

 A, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου.

                     ...και από το Εκόμισα εις την τέχνην (1921): 

Κάθομαι και ρεμβάζω.   Επιθυμίες κ’ αισθήσεις
εκόμισα εις την Τέχνην [...]
κάτι αβέβαιες μνήμες.   Aς αφεθώ σ’ αυτήν.
Ξέρει να σχηματίσει   Μορφήν της Καλλονής·
σχεδόν ανεπαισθήτως   τον βίον συμπληρούσα [...]



*

Δεν υπάρχουν σχόλια: