Παρουσίαση Χρονολογίου βυζαντινής ιστορίας

Μια ακόμα παρουσίαση χρονολογίου (με άλλο διαδικτυακό εργαλείο) για την επανάληψή μας.

Χρονολόγιο Βυζαντινής Ιστορίας

εκπνοή 29ης

ημέρας Απριλίου. Σαν σήμερα γεννήθηκε και πέθανε - με εβδομήντα χρόνια διαφορά/ζωή ενδιάμεσα- ο Κ.Π. Καβάφης, με τον οποίο ασχοληθήκαμε φέτος, εκτός των άλλων. 

έργο Γ. Ψυχοπαίδη : η νεότητα, σπάραγμα φωτογραφίας,
απόσπασμα από τους Τρώες, η ευθύβολη ματιά από τα
στρογγυλά ματογυάλια, το χρώμα και το γκρίζο... (πηγή)

Καβαφικά μεθεόρτια σήμερα, 150 + 1, 80+1.

Δείτε το εκτενές αφιέρωμα του ιστολογίου εδώ.

*

Σήμερα, στην ιστορία μας Τέχνη της Αναγέννησης και μερικά παιχνίδια επανάληψης 

(βυζαντινοί αυτοκράτορες, αντιστοίχιση γεγονότων-χρονολογιών : μερικά από εδώ. )

(πίεση χρόνου σε μερικά τμήματα...)

Βυζαντινοί Αυτοκράτορες

          Μια εξαιρετική ελληνική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο έχει συγκεντρωμένες και οργανωμένες πληροφορίες για τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες (βιογραφικά, διοίκηση, χάρτες, στατιστικά) και για μάχες της βυζαντινής περιόδου.  Μπορείτε να πλοηγηθείτε σε αυτήν από εδώ (πατήστε):

Βυζαντινόν Χρονικόν

*

       Μια ακόμα ενδιαφέρουσα "σύγχρονη" βυζαντινή δραστηριότητα - στα αγγλικά, όμως. Ένα τιτίβισμα (tweet) σχετικό με τη βυζαντινή ιστορία που έχει σημειώσει στο εξωτερικό τεράστια επιτυχία : κάθε μέρα τέσσερεις μικρές ανακοινώσεις σχετικές με τη βυζαντινή ιστορία σε χρονολογική σειρά. Τα "στέλνει" ο εκάστοτε βυζαντινός αυτοκράτορας - όταν αλλάζει χρονολογικά ο αυτοκράτορας, αλλάζει και ο αποστολέας του "τιτιβίσματος". Παρακολουθεί, έτσι, κάποιος τη βυζαντινή ιστορία σα να εκτυλίσσεται τώρα... (δείτε εδώ , αυτοκράτορας ο Θεόφιλος αυτή τη στιγμή από τη δυναστεία Αμορίου).

Χρονολόγιο βυζαντινής ιστορίας

Γραμμή του χρόνου, ιστορική γραμμή της βυζαντινής ιστορίας

Τα σημαντικότερα γεγονότα της φετινής μας ιστορίας, με κάποιες εικόνες (από το διαδίκτυο) και δύο εκπομπές-βίντεο (Μηχανή του χρόνου).
Αρχίζει η επανάληψη σιγά-σιγά... 
 (μέσα από την ιστοσελίδα timerime, πατήστε για να το δείτε ολόκληρο)

Πασχαλινά στιγμιότυπα...

Κόκκινα αυγά, βαμμένα φυτικά-φυσικά με ριζάρι,
αγριολούλουδα και μελισσοκέρι της Λαμπρής

    [...]  Πέρυσι, ὤ! πέρυσι, τὴν Μεγάλην Πέμπτην πρωί, ἀφοῦ ἐγύρισαν ἀπὸ τὴν ἐκκλησίαν, ὅπου εἶχον μεταλάβει ὅλοι, ἡ καλὴ καὶ προκομμένη μήτηρ, καίτοι ἄγουσα ἤδη τὸν ἕβδομον μῆνα τῆς ἐγκυμοσύνης της, ἀνεσφουγγώθη καὶ ἤρχισε νὰ βάπτῃ ἐν τῇ χύτρᾳ τὰ αὐγά, μὲ ριζάρι, κιννάβαρι καὶ ὄξος. Εἶτα ἤρχισαν νὰ ἔρχωνται εἰς τὴν θύραν ἀνὰ ζεύγη τὰ παιδία τῆς πολίχνης, μὲ τὸν ὑψηλὸν καλάμινον σταυρὸν στεφανωμένον μὲ ρόδα εὐώδη καὶ μὲ μήκωνας κατακοκκίνους, μὲ δενδρολίβανον καὶ μὲ ποικιλόχροα ἀγριολούλουδα, μὲ τὸν ἀποσπασθέντα ἀπὸ τ᾽ Ὀχτωῆχι χάρτινον Ἐσταυρωμένον εἰς τὸ μέσον τοῦ σταυροῦ, καὶ μὲ ἐρυθρὸν μανδήλιον κυματίζον, μέλποντα τὸ ᾆσμα:

ριζάρι τριμμένο

Βλέπεις ἐκεῖνο τὸ βουνὶ μὲ κόκκινη παντιέρα;
Ἐκεῖ σταυρῶσαν τὸ Χριστό, τὸν πάντων βασιλέα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Σύρε μητέρα μ᾽, στὸ καλὸ καὶ στὴν καλὴ τὴν ὥρα,
κ᾽ ἐμένα νὰ μὲ καρτερῇς τὸ Σάββατο τὸ βράδυ·
ὅταν σημαίνουν ἐκκλησιὲς καὶ ψέλνουνε παπάδες,
τότες καὶ σύ, μαννούλα μου, νά ᾽χῃς χαρὲς μεγάλες.

      Καὶ τί χαρὲς μεγάλες τῷ ὄντι, τί χαρὲς δι᾽ ὅλα τὰ παιδία! Καὶ ἡ καλὴ ἡ μήτηρ της προθυμότατα ἔδιδεν ἀνὰ δύο ἀρτιβαφῆ αὐγὰ εἰς ὅλα τὰ παιδία· δύο αὐγὰ κόκκινα, καὶ τί εὐτυχία! τί νίκη! ἐνῷ ἡ μάμμη ἐφώναζεν ὅτι ἀρκετὰ παιδία ἦλθαν, καὶ ἀρκετὰ ἐτραγούδησαν, καὶ ὅτι ἔπρεπε νὰ ὑπάγουν καὶ ἀλλοῦ.
     Μετὰ ταῦτα ἡ μήτηρ ἤρχισε νὰ ζυμώνῃ, καὶ ἔπλασεν ἀρκετὲς κουλοῦρες μετ᾽ αὐγῶν διὰ τὸν σύζυγον, ἐπιδημοῦντα τότε, διὰ τὴν πενθεράν της, δι᾽ ἑαυτήν, διὰ τὲς κουμπάρες, ὡς καὶ μικρὲς «κοκῶνες» διὰ τὴν Μόρφω, διὰ τὸν Εὐαγγελινόν, διὰ τ᾽ ἀναδεξίμια της καὶ διὰ τὰ πτωχὰ παιδιὰ τῆς γειτονιᾶς.

συννεφιά στο "κανάλι" της Λευκάδας : γραφικότατη

     Κ᾽ ἐπειδὴ ὁ μικρὸς Εὐαγγελινὸς ἔκλαιε, λέγων ὅτι δὲν εἶναι ἀρκετὰ μεγάλη ἡ κοκώνα του, ἡ μήτηρ τοῦ ἔδιδεν ἄλλην νὰ ἐκλέξῃ, ἀλλ᾽ αὐτὸς δὲν ἡμέρωνεν οὔτε ἤθελε νὰ ταιριασθῇ. Τὸ βέβαιον εἶναι ὅτι τὰς ἤθελεν ὅλας διὰ τὸν ἑαυτόν του. Καὶ τότε ἡ μήτηρ τὸν ἐπαρηγόρει λέγουσα ὅτι «τὸ Σαββάτο τὸ βράδυ θὰ ᾽ρθῇ ἡ κουρούνα (κρά, κρά!), νὰ φέρῃ τὸ τυρὶ καὶ τὸ κρέας (τσί, τσί!) [...]    

νυχτερινό: ολόγιομο φεγγάρι και
ο ασημένιος δρόμος του στη θάλασσα

      Καὶ τὴν Μεγάλην Παρασκευήν, περὶ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου, ἡ μήτηρ ὡδήγησε τὰ δύο παιδία εἰς τὴν ἐκκλησίαν, ὅπου, ἀφοῦ ἔκαμαν τρεῖς γονυκλισίας πρὸ τοῦ ἀνθοστεφοῦς κουβουκλίου, ἠσπάσθησαν τὸν μυρόπνουν Ἐπιτάφιον, τὸ ἀργυρόχρυσον Εὐαγγέλιον μὲ τ᾽ ἀγγελούδια, καὶ τὸν Σταυρὸν μὲ τ᾽ ἀνθρωπάκια καὶ τὶς Παναγίτσες (τί χαρά, τί δόξα!), καὶ εἶτα ἐπέρασαν τρὶς ὑπὸ τὸν ὑψηλόν, μεγαλοπρεπῆ Ἐπιτάφιον [...] (απόσπασμα από Α. Παπαδιαμάντη, Παιδική Πασχαλιά, 1891).

βαρύς συννεφιασμένος ουρανός βαθαίνει το μπλε
της θάλασσας : ανεβαίνοντας προς τη Φανερωμένη

Ευδία και αντικατοπτρισμοί

Άγιος Νικήτας : θάλασσα, βράχια, ορίζοντας...

... και το καμπαναριό

από δάσος του Σκάρου/Σκάρων

κάστρο Αγίας Μαύρας

Δημοτικό σχολείο Αμφιλοχίας, νεοκλασσικό,
δωρεά Α. Συγγρού (1908)

Προσκύνημα στον Κήπο των Ηρώων,
Μεσολόγγι. Για τους πεσόντες της Εξόδου...

Πελοπόννησος, Γορτυνία

το ρολόι στην πλατεία της Στεμνίτσας, απέναντι
από τον πανηγυρίζοντα Άγιο Γεώργιο

Αρχαία Γόρτυς (Γόρτυνα), δίπλα στο Λούσιο ποταμό

Άγιος Ανδρέας, βυζαντινό εκκλησάκι στο Λούσιο

γεφύρι στο Λούσιο ποταμό

 Δημητσάνα: γενέτειρα πολλών πατριαρχών
και επισκόπων (Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός)

Πανίδα και χλωρίδα

Ποτεντίλλα η μικρανθής

Πρίμουλα

δρόμος της αγάπης : Βυτίνα

Μορχέλα Μαινάλου

Πλήθος από μικρές ορχιδέες (Μαίναλο)

Πηγής

...της Ζωοδόχου, της Παναγίας ουσιαστικά,
την Παρασκευή της Διακαινησίμου 

(εβδομάδος = της καινούργιας, δηλαδή μετά το Πάσχα).

Η εικόνα της Παναγίας ασημωμένη και τα ψάρια!
(πηγή)

       Πανηγυρίζει η Κωνσταντίνου Πόλη και το γνωστότερο ίσως αγίασμα (και από τη Λωξάντρα, της Μ. Ιορδανίδου: πατήστε για να τη διαβάσετε), η Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα, στην πύλη της Σηλυβρίας (δείτε και εδώ), όπου οι τάφοι των Πατριαρχών και οι μαρμαρόπλακες με τα καραμανλίδικα (τουρκικά με ελληνικό αλφάβητο για τους Έλληνες χριστιανούς που τουρκοφώνησαν στη Καππαδοκία). Προσωνύμιο υβριδικό, τουρκικής ρίζας (balιk σημαίνει ψάρι στα τουρκικά), αλλά σημειολογίας ελληνικής, βυζαντινής : στα χρόνια της Άλωσης εδώ έγινε το  γνωστό από τις παραδόσεις του ελληνικού λαού επεισόδιο με τα ψάρια για το μεγάλο εκείνο και ανήκουστο κακό. Να πώς το έχει αναπλάσει ποιητικά ο Γεώργιος Βιζυηνός:

Τὸ Μπαλουκλί
 (Τὰ ψάρια τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς)

Σαράντα μέρες πολεμᾷ ὁ Μωχαμὲτ νὰ πάρῃ
την Πόλη τὴν μεγάλη.
Σαράντα μέρες ἔκαμεν ὁ ῾γούμενος τὸ ψάρι
στὰ χείλη του νὰ βάλῃ.

Ἀπ᾿ τὲς σαράντα κι ὕστερα, πεθύμησε νὰ φάγῃ
τηγανισμένο ψάρι.
–Ἂν μᾶς φυλάγ᾿ ἡ Παναγιὰ καθὼς μᾶς ἐφυλάγει,
τὴν Πόλη ποιὸς θὰ πάρη;

Ρίχτει τὰ δίχτυα στὸν γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,
–Θεός νὰ τὰ βλογήσῃ!
Τὸ λάδι βάλλει στὴν φωτιὰ μὲς στ᾿ ἀργυρὸ τηγάνι,
για νὰ τὰ τηγανίσῃ.

Τὰ τηγανίζ᾿ ἀπὸ τὴν μιά, καὶ πά᾿ νὰ τὰ γυρίσῃ
κι ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος.
Ὁ παραγιός του βιαστικὰ πετᾷ νὰ τοῦ μιλήσῃ,
καὶ τάχασεν ὁ γέρος!

–Μην τηγανίζῃς, γέροντα, καὶ μὄσχισε τὸ ψάρι
στην Πόλη τὴν μεγάλη!
Τὴν Πόλη τὴν ἐξακουστὴ οἱ Τοῦρκοι ἔχουν πάρει,
μᾶς κόβουν τὸ κεφάλι!

–Στὴν Πόλη Τούρκου δὲν πατοῦν κι Ἀγαρηνοῦ ποδάρια!
Μὲ φαίνεται σὰν ψεύμα!
Μ᾿ ἂν εἶν᾿ ἀλήθεια τὸ κακό, νὰ σηκωθοῦν τὰ ψάρια
νὰ πέσουν μὲς στὸ ρεῦμα!

Ἀκόμ᾿ ὁ λόγος βάσταγε, τὰ ψάρι᾿ ἀπ᾿ τὸ τηγάνι,
τὴν μία μεριὰ ψημένα,
πηδήξανε κι ἐπέσανε στῆς λίμνης τὴν λεκάνη,
γερά, ζωντανεμένα.

Ἀκόμ᾿ ὡς τώρα πλέουνε, κόκκιν᾿ ἀπὸ τὸ μέρος,
ὅπου τὰ εἶχε ψήσει.
Φυλάγουν τὸ Βυζάντιο ν᾿ ἀναστηθῇ κι ὁ γέρος
νὰ τ᾿ ἀποτηγανίση.

(Από τη συλλογή Ἀτθίδες αὖραι, εκδ. 1883)

Ελληνικές Παροικίες

...που άκμασαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανοκρατίας.

χάρτης από την έκθεση-έκδοση της Βουλής (δείτε τον σε μεγάλο μέγεθος, σ. 12)

         Στο μάθημα της Ιστορίας της Β΄ γυμνασίου είδαμε και αυτή την πτυχή της ελληνικής ιστορίας. Μια εξαιρετική σειρά με τίτλο "Βαλκάνιος πραματευτής"  (βασισμένη σε ομότιτλο βιβλίο του Χ. Ζαφείρη) παρουσιάζει πτυχές και κυρίως εικόνες του θέματος αυτού, παραγωγή της πάλαι ποτέ ΕΡΤ (2001) και αναρτήθηκε στο ψηφιακό της αρχείο.  Ωστόσο, μπορείτε να παρακολουθήσετε τα επεισόδια με μεγαλύτερη ευκρίνεια από εδώ:

1. Η πατρίδα των πραματευτάδων

2. Οι δρόμοι και οι σταθμοί των πραματευτάδων

3. Βόρεια Βαλκανική

4. Οι μεγάλες ελληνικές κοινότητες

5. Βιέννη και Τεργέστη

6. Οι ποταμιάνοι του Δούναβη

 
         Προλάβαμε με ένα τμήμα να δούμε μικρό απόσπασμα ενός επεισοδίου, καθώς είναι αρκετά μεγάλα σε διάρκεια, δραματοποιημένα, με ενδιαφέρουσες εικόνες και πλούσιο υλικό. Αυτό έγινε στα πλαίσια του μαθήματος της Ν. λογοτεχνίας, καθώς συνδέσαμε την Ιστορία και τις παροικίες με τα δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς. 

εισαγωγική διαφάνεια της παρουσίασης με δημοτικά τραγούδια,
ακουστικά αρχεία, λαϊκά τραγούδια, εικόνες ξενιτιάς...

         Επίσης, διαφωτιστική και ενδιαφέρουσα είναι η πλούσια έκδοση της Βουλής (δείτε την εδώ) , με τίτλο "Οι Έλληνες στη Διασπορά 15ος -20ος αι.", σε ευρύτερο  χρονικό φάσμα βέβαια, η οποία πλαισίωσε αντίστοιχη έκθεση το 2006 (μπορείτε να δείτε και τα εκθέματα στην έκδοση).
         Τέλος, μια σελίδα του ΙΜΕ με αρκετά πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με τις παροικίες:         Παροικιακός Ελληνισμός

Αϊ-Γιώργης

Μια υπέροχη εικόνα, δια χειρός
του αγαπητού εορτάζοντος
αγιογράφου Γ. Κόρδη (2004):
προσωπικό χάρισμα
ευγενικό και πολύτιμο...

       Ένα από τα δύο έφιππα παλληκάρια της πίστης μας και της λαϊκής παράδοσης, ο Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος και Μεγαλομάρτυς, υπέστη φρικτά βασανιστήρια από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, απηνή διώκτη των χριστιανών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και σε νεαρή ηλικία αρχές 4ου αιώνα διατράνωσε την πίστη του και μαρτύρησε. Η μνήμη του τιμάται σήμερα 23 Απριλίου σε όλη την Ελλάδα και όπως αναφέρει το απολυτίκιό του θεωρείται τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής, τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής, ἀσθενούντων ἰατρός, βασιλέων (=αρχόντων) ὑπέρμαχος...
       Μια λαϊκή εμβόλιμη ιστορία διαμόρφωσε τη γνωστή εικόνα του: πάνω στο άσπρο άλογο σκοτώνει το δράκοντα και ελευθερώνει την κοπέλα. Η "δρακοκτονία" έχει παλαιότατες ρίζες : Περσέας και Ανδρομέδα (έγιναν και αστερισμοί), Ηρακλής και Ησιόνη. Το γεγονός ότι πάντα αναφέρεται ένας δράκοντας (τεράστιο φίδι, δηλαδή) που απαιτεί ανθρωποθυσία (κοπέλες, συνήθως) έχει τη σημασία του, καθώς σχετίζεται πάντα με πηγές και νερό, το οποίο σε παλαιότερες φάσεις του πολιτισμού δεν ήταν μόνο πηγή ζωής, αλλά και ασθενειών και προβλημάτων (έλη, κλπ. πρβλ. και Λερναία Ύδρα). Και ένα σχετικό (υπέροχο) τραγούδι από την Καππαδοκία, πατρίδα του πατέρα του Αγίου, γνωστό σε διάφορες παραλλαγές σε όλο τον ελληνικό χώρο (πχ. και στην Πελοπόννησο κ.α.) ακούστε από εδώ.

Αγιογραφική απεικόνιση της δρακοκτονίας από τον π. Στ.Σκλήρη,
 Άγιος Γεώργιος Στεμνίτσας (από τη θύρα του ναού)

Από την περιφορά του ιερού λειψάνου του Αγ. Γεωργίου
από τη μονή Ξενοφώντος του Αγίου Όρους στα στενά της Στεμνίτσας,
μετά από έναν εξαιρετικό πανηγυρικό εσπερινό

        Άγιος Γεώργιος Κουδουνάς στην Πρίγκηπο, Μαντηλάς, με αναπαράσταση της δρακοκτονίας στο Νέο Σούλι Σερρών, με το "πανηγυράκι" στην Αράχωβα και τα παραδοσιακά του αγωνίσματα και τόσα άλλα. Προστάτης και πολιούχος πολλών περιοχών και χωριών της πατρίδας μας, αλλά και προστάτης της Αγγλίας (ο κόκκινος σταυρός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο κέντρο της βρετανικής σημαίας). Τη ρωσική δε κορδέλα του Αγίου Γεωργίου φορούν κατά την τρέχουσα κρίσιμη επικαιρότητα στην Ουκρανία όσοι τάσσονται στο πλευρό των ρωσόφωνων στις ανατολικές περιοχές.

έργο Δ. Τσόκου, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

       Ανήμερα της γιορτής του, τραυματισμένος άφησε σαν σήμερα πριν από 187 χρόνια, από τραυματισμό στο στρατόπεδό του στο Κερατσίνι, αφού κοινώνησε, ο μεγαλοφυέστερος ίσως στρατηγός του 1821, αθυρόστομος και θεοσεβούμενος ταυτόχρονα, αδικημένος  και ταλαιπωρημένος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης...

βυζαντινές διαδικτυοδιαδρομές

     Μια εργασία (ανά ομάδα μαθητών, ερευνητική-συνθετική) στη Βυζαντινή ιστορία πρόσφερε την ευκαιρία για  ιστοεξερεύνηση (έρευνα στο διαδίκτυο, δηλαδή), αφού η σχολική βιβλιοθήκη διαθέτει ελάχιστα βιβλία αναφοράς σχετικά με το Βυζάντιο και θα ήταν δύσκολο για τους μαθητές να ανατρέξουν σε βιβλιογραφία σχετική.
     Τα θέματα μοιράστηκαν, τα υποθέματα ορίστηκαν, δόθηκαν γενικές οδηγίες εργασίας και η διαδικτυογραφία ανά θέμα (φυσικά και βιβλιογραφία- Rice, Κουκουλές κλπ.- σε φωτοτυπίες!) και αναμένονται τα παραδοτέα (= οι εργασίες)! Επιλέχθηκαν θέματα από όλο το φάσμα της Βυζαντινής Ιστορίας, ώστε οι μαθητές να ανακαλύψουν και άλλες πτυχές της, πέρα από το (ελλιπέστατο και μάλλον κακογραμμένο) εγχειρίδιο.
      Μερικά θέματα ενδεικτικά :

1. «Θρήνοι για την άλωση : δημοτικά τραγούδια για την Άλωση και τον τελευταίο αυτοκράτορα &  ποιήματα  Ελλήνων ποιητών»
2. "Διατροφή Βυζαντινών"
3. «Γυναίκες και παιδιά στο Βυζάντιο»
4. «Η βυζαντινή πόλη και η ύπαιθρος στο Βυζάντιο»
5. αγροτική και αστική οικονομία στο Βυζάντιο»
6. «Βυζαντινών πολεμικά» : στρατός
7. «Λόγια ελληνικά: εκφράσεις από το Βυζάντιο στο σήμερα»  (βιβλιογραφία Φ.Κουκουλέ)
8. «Βυζαντινή Αθήνα»
9. «Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο»
10. "Μυστράς"
11. "Κλέφτες"
12. «Παροικίες»
13. «Η ζωή κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας - Νεομάρτυρες»
14. "Μεγάλη του Γένους Σχολή- Πατριαρχική Ακαδημία Κωνσταντινουπόλεως: 560 χρόνια"
15. "Ελ Γκρέκο"
16. «Η Κωνσταντινούπολη: τοπογραφία»
17. Χρονολόγιο Βυζαντινής Ιστορίας

     Αξίζει να παρατεθούν εδώ μερικές χρήσιμες ιστοσελίδες, διευθύνσεις, αρχεία σχετικά με τη Βυζαντινή ιστορία: 

• Βυζαντινή ιστορία (πρώιμη) ΙΜΕ
• Βυζαντινή ιστορία (μέση) ΙΜΕ
• Βυζαντινή ιστορία (ύστερη) ΙΜΕ
• Ταξίδι στην εποχή του Ιουστινιανού 
• Η μηχανή του χρόνου: Αγία Σοφία
• Βυζάντιο: 10ος αιώνας : ένα παιχνίδι του ΙΜΕ με πλοκή και ιστορικές πληροφορίες
• Βυζαντινή λογοτεχνία
• Εξερευνώντας τον κόσμο του Βυζαντίου - διατροφή
• Βυζαντινών γεύσεις  (Επτά Ημέρες, Καθημερινή)

Τόποι:

• Μυστράς (Επτά Ημέρες)
• Μυστράς (ΙΜΕ)
• Καστοριά (ΙΜΕ)
• Καστοριά βυζαντινή και μεταβυζαντινή (Επτά Ημέρες)
• Οι Πρέσπες χθες και σήμερα
• Τραπεζούντα
• Βυζαντινή Αττική 
• Αθήνα : μνήμες βυζαντινές 

Και μια αναφορά στην τουρκοκρατία (μιας και αυτό ήταν το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου μας) : Χρύσανθος Νοταράς: 17-18ος αιώνας

Μεγάλη Λαμπρή : αυγό και αρνί

Μονή Χώρας, Κωνσταντινούπολη

*

Χριστός Ανέστη!

*

Καθαρώτατον ἥλιο ἐπρομηνοῦσε
τῆς αὐγῆς τὸ δροσᾶτο ἀστέρι...

τόσο γλυκὸ στὸ πρόσωπο τ᾿ ἀέρι,
ποὺ λὲς καὶ λέει μὲς τῆς καρδιᾶς τὰ φύλλα·
«γλυκειὰ ἡ ζωή κι᾿ ὁ θάνατος μαυρίλα».

Χριστὸς ἀνέστη! Νέοι, γέροι, καὶ κόρες,
ὅλοι, μικροί, μεγάλοι, ἑτοιμαστῆτε·
μέσα στὲς ἐκκλησίες τὲς δαφνοφόρες
μὲ τὸ φῶς τῆς χαρᾶς συμμαζωχτῆτε·
ἀνοίξετε ἀγκαλιὲς εἰρηνοφόρες
ὀμπροστὰ στοὺς ἁγίους, καὶ φιληθῆτε·

πέστε· Χριστὸς ἀνέστη, ἐχθροὶ καὶ φίλοι.

...λάμπει τὸ ἀσήμι, λάμπει τὸ χρυσάφι,
ἀπὸ τὸ φῶς ποὺ χύνουνε οἱ λαμπάδες·
κάθε πρόσωπο λάμπει ἀπ᾿ τ᾿ ἁγιοκέρι,
ὁποῦ κρατοῦνε οἱ Χριστιανοὶ στὸ χέρι.

 (Δ. Σολωμού, Λάμπρος / Ἡ ἡμέρα τῆς Λαμπρῆς)

[ απόσπασμα απὸ ανολοκλήρωτο ποίημα (1824-1826) με τον ομώνυμο αμφιλεγόμενο ήρωα , με τα δίπολα καλό-κακό και  φως-σκοτάδι να συμπλέκονται και την τραγικότητα της ανθρώπινης ζωής να σκιαγραφείται με τα μελανότερα χρώματα...]

 *

Καλή Πασχαλιά!

και με ένα παραδοσιακό τραγούδι...

Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο

Τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ Σαββάτῳ, τὴν θεόσωμον Ταφήν, καὶ τὴν εἰς ᾍδου Κάθοδον τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν...

Αποκαθήλωση

Επιτάφιος Θρήνος
Νέρεζι, Σκόπια (με ελληνικότατες επιγραφές!)

Ἐπιτάφιος 

Ι

Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,

πουλάκι τῆς φτωχειᾶς αὐλῆς, ἀνθέ τῆς ἐρημιᾶς μου,

Πῶς κλεῖσαν τὰ ματάκια σου καὶ δέ θωρεῖς ποὺ κλαίω

καὶ δέ σαλεύεις, δέ γρικᾶς τά ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;

(Γ. Ρίτσου)

Ταφή...

... ὁ Ἰωσὴφ θεασάμενος, προσῆλθε τῷ Πιλάτῳ καὶ καθικετεύει λέγων·

δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ·

δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τὸ ξένον·

δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, 

ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλῖναι·

(Ρωμανός ο Μελωδός)

*
Εκείνος, όμως...

Ο Χριστός στον Άδη διδάσκει τους νεκρούς...

είν’ ο κόσμος ενάντιος

είν’ ο Ιησούς

τριήμερος ολοένα σκάβει την Ιστορία

(Ν. Καρούζος, Ποίημα της χαράς) 

 *
 Ο νεκρός Χριστός στον τάφο, καμμιά ελπίδα στη γη, για τη Μητέρα, τους μαθητές...
Όλα ένα ψέμα, μια χίμαιρα;

Το παρελθόν ανύπαρκτο
Το μέλλον ανυποψίαστο

(Γ. Ρίτσος, Εαρινή Συμφωνία, 1938)

 
Και η ελπίδα, ευχή,  κραυγή του ποιητή:

Και ξαναγύρισε, ήλιε, στη γη

Με του θριάμβου σου την κραυγή.

Ότι συ ει η αλήθεια και η ζωή και η ανάστασις.

Ο ων και ο ην και ο ερχόμενος

(Ν. Γκάτσος, Μέρες Επιταφίου)

 *

Και στον τάφο οι Μυροφόρες λαμβάνουν πρώτες το μεγάλο- ακατανόητο- μήνυμα :

Γ. Κόρδης -  Δεν είναι εδώ!