Παύλος Μελάς

      Στις 13 Οκτωβρίου 1904 εξοντώθηκε από τουρκικό απόσπασμα στο χωριό Στάτιστα της Μακεδονίας (επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), αποτελώντας τον καταλύτη για την ενίσχυση του Μακεδονικού Αγώνα από το ελλαδικό κράτος, συγκλονίζοντας την αθηναϊκή κοινωνία. Ο Μακεδονικός Αγώνας ("ένοπλη ελληνική προπαγάνδα" σύμφωνα με τους Βούλγαρους!)  διήρκεσε τέσσερα χρόνια, μέχρι το 1908, προσφέροντας σημαντικές υπηρεσίες στους ελληνικούς και ελληνόφρονες πληθυσμούς της Μακεδονίας. Ο Μελάς υπήρξε γόνος γνωστών αθηναϊκών οικογενειών, αξιωματικός του ελληνικού στρατού, απεσταλμένος στη Μακεδονία για την ενίσχυση του ντόπιου πληθυσμού και την οργάνωση αντάρτικου εναντίον του αντίστοιχου βουλγαρικού (κομιτατζήδες).

Η τελευταία φωτογραφία του Παύλου Μελά

     Έφτασε στη Μακεδονία σε εκείνη την αποστολή παραμονή της Παναγίας (Αύγουστος 1904) με λιγοστούς συντρόφους, καταδόθηκε (από τον Βούλγαρο Μήτρο Βλάχο μάλλον- η υπόθεση είναι κάπως σκοτεινή) και περικυκλώθηκε στο σπίτι όπου κρυβόταν από τουρκικό απόσπασμα. Στη μάχη που ακολούθησε μια ομάδα του συνελήφθη (και καταδικάστηκε από τους Οθωμανούς για σύσταση συμμορίας), ενώ ο Παύλος Μελάς πληγώθηκε θανάσιμα και άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 34 ετών. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια μέσα σε αφόρητους πόνους ήταν:"Ἀξίζει νὰ πεθαίνῃ κανείς γιὰ τὴν Μακεδονία, γιὰ τὴν Ἐλλάδα. Βούλγαρος νὰ μὴ μείνῃ." Επίσης, ήθελε να τελειώσει γρήγορα το επώδυνο τέλος, που επήλθε μετά από είκοσι περίπου λεπτά. 
      Για να μην αναγνωριστεί η σωρός που θάφτηκε πρόχειρα και εκτεθεί ο ρόλος της Ελλάδας με την πρόκληση διπλωματικού επεισοδίου, αποκόπηκε το κεφάλι του Μακεδονομάχου, το οποίο θάφτηκε στο ναό της αγίας Παρασκευής Πισοδερίου Φλώρινας. Το υπόλοιπο σώμα μεταφέρθηκε από τους Οθωμανούς στην Καστοριά για αναγνώριση (οι πληροφορίες αυτές είναι κάπως συγκεχυμένες πάντως).
 

φωτογραφία του τάφου του Παύλου Μελά  στην Καστοριά
(Λεωνίδας Παπάζογλου, Νοέμβριος 1904)

      Εκεί ο μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης κινητοποίησε τον ελληνικό πληθυσμό, ο οποίος ζητούσε την απόδοση του νεκρού σώματος "κάποιου Έλληνα". Τελικά, η σωρός του Παύλου Μελά, Αθηναίου που γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας, πατέρα δύο παιδιών, ενταφιάστηκε στον αυλόγυρο του ιερού ναού (παρεκκλήσιο) Παμμεγίστων Ταξιαρχών στην Καστοριά.

Αιωνία η μνήμη...


Για ενδιαφέρουσες πληροφορίες διαβάστε το εξαιρετικό αφιέρωμα Παύλος Μελάς του περιοδικού Επτά Ημέρες (Καθημερινή). Γυρίστηκε και σχετική ταινία (μπορείτε να τη δείτε στο διαδίκτυο. Ακούστε εδώ τη μουσική της ταινίας του Γιάννη Σπανού).

*

[Σημείωση: διάφορες ιστορικές λεπτομέρειες που κυκλοφόρησαν σχετικά με τη σύντομη -προσωπική- ζωή του Παύλου Μελά καταδεικνύουν ότι άνθρωποι που στο ρου της Ιστορίας αναδεικνύονται σε ήρωες ή διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στις ιστορικές εξελίξεις έχουν ανθρώπινες αδυναμίες, ευαισθησίες, "λάθη", πάθη που ακριβώς τους εξυψώνουν ακόμα περισσότερο στα μάτια μας. Δεν ήταν κάτι διαφορετικό ή ανώτερο από εμάς, ΈΚΑΝΑΝ κάτι ανώτερο...]