Χίλια (1.000) χρόνια

Ο Βασίλειος ο Β΄ (από χειρόγραφο)

       Επέτειος της χιλιετηρίδος από τη σημαντική για τα βυζαντινά χρόνια μάχη στο Κλειδί, στενωπό βόρεια των Σερρών (περιοχή Ρούπελ, η πόλη του Κλειδίου ομώνυμη στα βουλγαρικά βρίσκεται στη σημερινή Βουλγαρία), όπου συγκρούστηκε ο σπουδαίος αυτοκράτορας του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους Βασίλειος ο Β΄ ο Μακεδών (958-1025, γιος του Ρωμανού Β΄ και της τρομερής Θεοφανούς) με τον τσάρο (=καίσαρα) των Βουλγάρων Σαμουήλ. Μιλήσαμε αρκετά φέτος για τη μακεδονική δυναστεία και τον Βασίλειο τον Β΄ στην ιστορία μας. Ο αυτοκράτορας ήταν 56 ετών και έμπιστος στρατηγός του ο Νικηφόρος Ξιφίας.
        Η μάχη ήταν λυσσαλέα, όπως και η ήττα τελικά των Βουλγάρων: ο Σαμουήλ και ο γιος του σώθηκαν την τελετυταία στιγμή. Οι αιχμάλωτοι χιλιάδες (από 8.000 μέχρι 15.000 σύμφωνα με διάφορες πηγές), η τύχη τους; Από τη θανάτωση ο Βασίλειος προτίμησε μια πιο επώδυνη και παραδειγματική τιμωρία : τους χώρισε σε 100άδες και τους τύφλωσε (δια πυρακτώσεως) αφήνοντας μονόφθαλμο έναν στους εκατό για να καθοδηγήσει τους αόμματους με θρήνους και σκοντάματα πεζούς στον τσάρο τους. Η ταπείνωση ήταν μεγάλη. Ο Σαμουήλ στη θέα των στρατιωτών του έπαθε, λέγεται, καρδιακή προσβολή και τελικά  6 Οκτωβρίου του 1014 πέθανε. Ο αγώνας του Βασιλείου του Β΄, που επονομάστηκε εξ αυτού του γεγονότος "Βουλγαροκτόνος" συνεχίστηκε μέχρι το 1018, οπότε εξοντώθηκε κάθε αντίσταση, παραδόθηκε η πρωτεύουσα του βουλγαρικού κράτους Αχρίδα και ο τελευταίος Βούλγαρος στρατηγός στη Δέ(ά)βολη (βυζαντινή Σελασφόρος, κοντά στις Πρέσπες, σχετικό-αγαπημένο- βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου "Πλανήτης Πρέσπα"). Ο Βασίλειος επέστρεψε στη Κωνσταντινούπολη, αφού πέρασε από τη σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα και ένδοξους τόπους της, όπως οι Θερμοπύλες και η Αθήνα, όπου προσκύνησε στην Ακρόπολη που τότε ήταν ο ναός της Παναγίας της Αθηνιώτισσας.

Σαμουήλ, όπως αναπλάστηκε
από Βούλγαρους επιστήμονες
το πρόσωπό του

        (Σημείωση : Η αποτρόπαιη για εμάς πράξη της τύφλωσης έγινε οπωσδήποτε για παραδειγματισμό και αποτροπή μελλοντικών κινδύνων και ήταν σκληρή. Όμως, γενικά σε άλλες περιπτώσεις στο Βυζάντιο η τύφλωση ή ο ακρωτηριασμός θεωρείτο επιείκέστερη ποινή από το θάνατο-τουλάχιστον δνε έχανε κανείς τη ζωή του!)
        Ο Σαμουήλ μέχρι τη δεκαετία του 1960 ήταν θαμμένος σε ελληνικό έδαφος, στην αγαπημένη μου βασιλική του Αγίου Αχιλλείου Πρεσπών (τα είπαμε στην ιστορία μας...), οπότε ο συναρπαστικός -αρκαδικής καταγωγής- αρχιτέκτων και  καθηγητής του ΑΠΘ Ν. Μουτσόπουλος ανακάλυψε σε λίθινη λάρνακα/σαρκοφάγο σκελετό που του ανήκε. Πού εξαφανίστηκε τόσα χρόνια, όμως ; Το μυστήριο λύθηκε φέτος. Στις εφημερίδες αποκαλύφθηκε ότι το φυλούσε ο ίδιος στο σπίτι του (!) και λόγω της φετινής επετείου, επειδή θεωρείται ήρωας των Βουλγάρων, θα γίνει ανταλλαγή με ελληνικά πολιστικά αγαθά που είχαν ιδιοποιηθεί παρανόμως οι Βούλγαροι ("κλεμμένα", δηλ.). Διαβάστε σχετικά άρθρα στον τύπο, ενδεικτικά εδώ.

νησάκι Αγίου Αχιλλείου Πρεσπών (ομώνυμος ναός, βασιλική) :
εδώ θάφτηκε ο τσάρος Σαμουήλ (φωτό  2009)

Και τι δεν κρύβει κάθε γωνιά της πατρίδας μας!

*

      Ο Βασίλειος ο Β΄, ο κορυφαίος αυτός βυζαντινός αυτοκράτορας, ο τόσο μεθοδικός, αφοσιωμένος και ακούραστος, πέθανε άκληρος: δεν παντρεύτηκε, ούτε απέκτησε παιδιά. Το 1204 δε κατά την πρώτη-και καταστροφικότερη- άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους μερικοί δυτικοί στρατιώτες ξέθαψαν τα οστά των βυζαντινών αυτοκρατόρων. Στο κρανίο του Βασιλείου Β΄ κοροϊδευτικά έβαλαν μία φλογέρα. Από το ιστορικό αυτό γεγονός ο Κωστής Παλαμάς έγραψε το έργο του "Η φλογέρα του Βασιλιά".