Μουσεία

Κάθε χρόνο τέλη Σεπτεμβρίου περιμένω τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς (στην Ελλάδα έτσι η μετάφραση, διότι  Ημέρες ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς είναι!) με χαρά προκειμένου να ανακαλύψω ένα νέο μουσείο ή να απολαύσω μια καινούργια έκθεση.

Φέτος ήμουν σε μέρος κάπως πιο απομονωμένο, οπότε έχασα μια έκθεση που ήθελα διακαώς να δω : Κωνσταντίνος Γραμματόπουλος: Ζωγραφική - Χαρακτική  στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη.

Ένας εξαίσιος ζωγράφος-χαράκτης, γνωστός από την κλασσική εικονογράφηση στο ἀλφαβητάριον, που μεγάλωσε γενιές Ελλήνων, μαθητής του Κεφαλληνού, συμφοιτητής του Τάσσου και της Β. Κατράκη.

Γνωστή αφίσα του το '40. Το έργο του,
σύμφωνα με καθηγητή της ΑΣΚΤ συνδυάζει
βυζαντινή τεχνοτροπία με κυβισμό. (Πηγή)

Γνώρισα, όμως, λίγες μέρες πριν (προηγούμενη ανάρτηση) δύο αξιοπρεπέστατα (κρυμμένα, κάπως) μουσεία της Φθιώτιδας, το Αρχαιολογικό (Λαμία) και το Βυζαντινό (Υπάτη).
Στο τελευταίο υπήρχε και μια περιοδική κινητή έκθεση ανά την Ελλάδα και την Ευρώπη (σχέδιο δράσης με συνεργασία διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών), μικρή αλλά ενδιαφέρουσα, με τίτλο "Φυτά και πολιτισμός στην ιστορία της Ευρώπης", φωτογραφίες και διάφορες πληροφορίες χρήσης βοτάνων από χώρες και λαούς του ευρύτερου ευρωπαϊκού χώρου.

Και δε χρειάζεται να μεταβεί κανείς στο μουσείο ή να διανύσει χιλιόμετρα:
διαδικτυακά υπάρχει η εικονική έκθεση εδώ.

Φθιώτιδα

Επίσκεψη και περπάτημα στη Λαμία, απλωμένη νωχελικά στους πρόποδες του όρους Όθρυς. Το Ζητούνι κατά την οθωμανοκρατία (πιθανόν λόγω των ελαιόδενδρων).

μερική άποψη της πόλης από το κάστρο

 Η πόλη όπου οδηγήθηκε και μαρτυρικά, βασανιστικά, επώδυνα τελείωσε τη ζωή του ο Αθανάσιος Διάκος, περίπου στα 33 του χρόνια.

Με το κάστρο της και το ανέλπιστα αξιοπρεπές και ενδιαφέρον αρχαιολογικό μουσείο. Κρίμα που δεν ανεβαίνει πολύς κόσμος και είναι άγνωστο σχετικά. Φιλοξενείται σε οθωνικούς στρατώνες,
ένα επιβλητικό κτήριο.

ναυμαχία πάνω στο πλοίο !

εσωτερικά το μουσείο

μια εκπληκτική - και μοναδική- στήλη: νέα μητέρα
παραθέτει την προσφορά της στην Ειλειθυία, την προστάτιδα του τοκετού.

ο κίονας έχει ακόμα σημάδια έντονα από το
 κόκκινο και μπλε χρώμα με το οποίο ήταν επιχρωματισμένος.
Σπάνια εικόνα...

Μετά τη βόλτα στο σχεδόν γραφικό μπορώ να πω κέντρο της πόλης,
ημέρα της μεγάλης λαϊκής αγοράς - πλούσια, πολύβουη-
και τις απαραίτητες προμήθειες.
*

Υπάτη ή Νέαι Πάτραι
(γι΄αυτό λέμε π.χ. Παλαιών Πατρών Γερμανός, η Πάτρα η παλαιά και Υπάτη η νέα Πάτρα!) ή Πατρατζίκι:
το μαρτυρικό χωριό (1942, 1944), με το κάστρο (την επόμενη φορά) και ένα διαμαντάκι-μουσείο Βυζαντινού πολιτισμού, μικρό, αλλά ενδιαφέρον. Επίσης, με μικρή επισκεψιμότητα. Και στα δύο, ωστόσο μουσεία, η επικοινωνία με τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά ήταν μια αύρα ζεστασιάς και ευκαιρία πολύ ενδιαφερουσών συζητήσεων. Το καταχαρήκαμε!

Πάλι παλαιός στρατώνας! Έξοχο κτήριο για τη νέα χρήση.

ένα από τα ψηφιδωτά

και δείγμα μαρμαρογλυφίας

Πολύ γνωστή είναι και η λουτρόπολη της Υπάτης (Λουτρά Υπάτης), μια περιοχή πολύ όμορφη, αλλά και αρχιτεκτονικά ενδιαφέρουσα, με μια ελκυστική πινελιά παρακμής... Τα ιαματικά νερά, γνωστά από την αρχαιότητα, ανέβλυσαν μετά από σεισμό στην περιοχή, η οποία παλιότερες δεκαετίες ('50 και '60) γνώρισε μεγάλες δόξες...

το πάλαι ποτέ ξενοδοχείο Πηγαί

και όπως το απαθανάτισε με το φακό του ο κορυφαίος Δ. Χαρισιάδης
(δεκαετία '60,πηγή φωτό)

Και άλλο κτήριο με παράθυρα να χάσκουν ανοιχτά.
Μας φίλεψε γλυκύτατα σύκα.

Γουργουρισμοί από τους ενοίκους (περιστέρια) του Ξενία...

πολύ γουστόζικο...

εξαίσιο ψηφιδωτό στο εσωτερικό των λουτρών

το κάναμε το μπανάκι μας το ιαματικό...

Προσκυνηματική επίσκεψη στη μονή Αγάθωνος
(και διάσχιση άγνωστων επαρχιακών δρόμων της Φθιώτιδας).

Και επιστροφή. Την επομένη Κλειδί, Προυσός

Μονή Προυσιώτισσας.

Κλειδί : το στενό πέρασμα του φιδίσιου δρόμου
 μέσα από βράχο ουσιαστικά...

το ναΰδριο με το ξυλόγλυπτο τέμπλο στο ημίφως- μέσα βρίσκεται
η εικόνα της Παναγίας με το αφιέρωμα του Γ. Καραϊσκάκη.

22 Σεπτεμβρίου 480 π.Χ.

Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Η νίκη του πνεύματος, του παράτολμου σχεδίου, της στρατηγικής 

απέναντι στην ύλη, τη δουλοπρέπεια, τη μεγαλαυχία, την ύβρη της "πολυχρύσου στρατιᾶς".

 Η Αθήνα έμεινε ἀπόρθητος πόλις, με το παράτολμο στρατηγικό σχέδιο του Θεμιστοκλή (ο οποίος εξοστρακίστηκε στη συνέχεια για "ευχαριστώ"!).

πηγή

Θεμιστοκλής : ο αρχιτέκτονας της νίκης
 (πηγή)

*

Έγραψε ο Μαραθωνομάχος ποιητής Αισχύλος στην τραγωδία "Πέρσαι", μια τραγωδία από την "άλλη" οπτική χωρίς καμμία αναφορά στους Έλληνες ή σε οτιδήποτε ελληνικό:

(το φάντασμα του βασιλιά Δαρείου): τίς δὲ ποιμάνωρ ἔπεστι κἀπιδεσπόζει στρατῷ;

(Χορός Περσών):  οὔτινος δοῦλοι κέκληνται φωτὸς οὐδ᾽ ὑπήκοοι.

  

(-Και ποιος είναι ο "ποιμένας"/καθοδηγητής και αρχηγός του στρατού;

- Δεν αποκαλούνται δούλοι και υπήκοοι κανενός άνδρα.)

Ο Αισχύλος θέλησε έτσι, παρουσιάζοντας επτά μόλις χρόνια μετά τη ναυμαχία την τραγωδία αυτή και ενώ όλα τα γεγονότα είναι όχι μόνο γνωστά στους Αθηναίους αλλά και νωπά, να αναδείξει και να υπογραμμίσει την ανωτερότητα των Αθηναίων και των Ελλήνων μέσα από τα λόγια των Περσών, παρουσιάζοντας τον αντίκτυπο της ήττας μέσα στην ίδια την αυτοκρατορία, στην περσική πρωτεύουσα, με τελική σκηνή την αυτοκριτική του ίδιου του Ξέρξη εξαθλιωμένου.

Παράλληλα, πέρα από την τόνωση του πατριωτισμού υπογραμμίζει στους θεατές τον κίνδυνο της μεγαλαυχίας (μεγαλαύχων), της ύβρεως...
*
Παιάνας για όλες τις μάχες του ελληνισμού- αλλά και παγκόσμιο σύμβολο, θαρρώ- για τον αγώνα μέχρις εσχάτων, για τις αξίες μας το γνωστό απόσπασμα, με το οποίο έπεφταν στη μάχη οι Έλληνες:

 Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε,

ἐλευθεροῦτε πατρίδ᾽, ἐλευθεροῦτε δὲ
παῖδας, γυναῖκας, θεῶν τε πατρῴων ἕδη,
θήκας τε προγόνων• νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών.

Ο Ξέρξης παρακολουθεί τη Ναυμαχία από το όρος Αιγάλεω (πηγή)

*

Αναφέρει ο Δαρείος διδακτικά σε όλους μας:

Ζεύς τοι κολαστὴς τῶν ὑπερκόμπων ἄγαν

φρονημάτων ἔπεστιν, εὔθυνος βαρύς.
πρὸς ταῦτ᾽ ἐκεῖνον, σωφρονεῖν κεχρημένοι,
πινύσκετ᾽ εὐλόγοισι νουθετήμασιν,
λῆξαι θεοβλαβοῦνθ᾽ ὑπερκόμπῳ θράσει.

ὑμεῖς δέ, πρέσβεις, χαίρετ᾽, ἐν κακοῖς ὅμως

ψυχῇ διδόντες ἡδονὴν καθ᾽ ἡμέραν,
ὡς τοῖς θανοῦσι πλοῦτος οὐδὲν ὠφελεῖ.

(συνοπτικά: ο Δίας/Θεός είναι αυστηρός τιμωρός των υπερηφάνων και πρέπει να διάγουμε τον βίο μας με σωφροσύνη, να χαιρόμαστε την κάθε ημέρα και όταν είναι άσχημη, γιατί μετά το θάνατο κανένας πλούτος δεν ωφελεί)

*
 Ενδιαφέρουσα, επίσης, είναι αναφορά του Αισχύλου στα αγαθά της γης και σε συγκεκριμένες ελληνικές περιοχές- φυσικά, τα αναγνωρίζουμε και σήμερα σε μια ιστορική συνέχεια:

βοός τ᾽ ἀφ᾽ ἁγνῆς λευκὸν εὔποτον γάλα,

    τῆς τ᾽ ἀνθεμουργοῦ στάγμα, παμφαὲς μέλι,

    λιβάσιν ὑδρηλαῖς παρθένου πηγῆς μέτα,

    ἀκήρατόν τε μητρὸς ἀγρίας ἄπο

    ποτόν, παλαιᾶς ἀμπέλου γάνος τόδε•

    τῆς τ᾽ αἰὲν ἐν φύλλοισι θαλλούσης βίον

    ξανθῆς ἐλαίας καρπὸς εὐώδης πάρα,

    ἄνθη τε πλεκτά, παμφόρου γαίας τέκνα...

    Ἕλλας... μυχία τε Προποντίς καὶ στόμωμα Πόντου,

 Λέσβος ἐλαιόφυτός τε Σάμος, Χίος, ἠδὲ Πάρος,

    Νάξος, Μύκονος, Τήνῳ τε συνάπτουσ᾽ Ἄνδρος, Λῆμνον, Ἰκάρου θ᾽ ἕδος,

    - καὶ Ῥόδον ἠδὲ Κνίδον

    Πάφον ἠδὲ Σόλους, Σαλαμῖνα...

*
Μπορείτε να δείτε μια (θρυλική) παράσταση της αρχαίας τραγωδίας "Πέρσαι" 
 από το θέατρο Κουν εδώ.
*
Και ο Αλεξανδρινός Κ.Π. Καβάφης έχοντας μελετήσει την τραγωδία αναπλάθει στο ιστορικό ποίημά του ένα μέρος της:

Η ναυμαχία 
(1899; φυλαγμένα στο αρχείο)

Aφανισθήκαμεν εκεί στην Σαλαμίνα.
Οά, οά, οά, οά, οά, οά, να λέμε.
Δικά μας είναι τα Εκβάτανα, τα Σούσα,
και η Περσέπολις  — οι πιο ωραίοι τόποι.
Τι εγυρεύαμεν εκεί στην Σαλαμίνα
στόλους να κουβανούμε και να ναυμαχούμε.
Τώρα θα πάμε πίσω στα Εκβάτανά μας,
θα πάμε στην Περσέπολί μας, και στα Σούσα.
Θα πάμε, πλην σαν πρώτα δεν θα τα χαρούμε.
Οτοτοτοί, οτοτοτοί· η ναυμαχία
αυτή γιατί να γένεται και ν’ απαιτείται. 
Οτοτοτοί, οτοτοτοί· γιατί να πρέπει
να σηκωνόμεθα, να παραιτούμεν όλα,
κ’ εκεί να πηαίνουμε να ναυμαχούμε αθλίως.
Έτσι γιατί να είναι: μόλις κανείς έχει
τα περιώνυμα Εκβάτανα, τα Σούσα
και την Περσέπολιν, ευθύς αθροίζει στόλο
και πηαίνει προς τους Έλληνας να ναυμαχήσει.
Aν ναι βεβαίως· άλλο λόγο να μη λέμε: 
οτοτοτοί, οτοτοτοί, οτοτοτοί. 
A ναι τω όντι· τι μας μένει πια να πούμε: 
οά, οά, οά, οά, οά, οά.

Προφανώς είχε διαβάσει την τραγωδία, αφού χρησιμοποίησε
και το αρχαίο αισχύλειο επιφώνημα  ὀτοτοτοτοῖ/ὀτοτοτοῖ
του περσικού θρήνου κατά τον Αισχύλο στο ποίημά του.

(ασχολήθηκε δε με την αρχαία ιστορία των Περσικών και στα ποιήματα Θερμοπύλες και  Δαρείος)

*
Και ο Ο. Ελύτης στα Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας
(1982, Ο κήπος βλέπει) γράφει:

οτοτοτοί
πού 'λεγε κι ο γερο-Αισχύλος

ας τρομάξουμε μήπως και ξυπνήσει
μέσα μας η γαλήνη και η ανάγκη της ...

*
Ιστορία και Ποίηση, παρελθόν και παρόν (δημιουργοί/λογοτέχνες), μέλλον (αναγνώστες στο διηνεκές), όλα συμπλέκονται σε αέναο γαϊτανάκι στην ελληνική παράδοση αιώνων...
Παρακαταθήκη και οδοδείκτης.

Καλή σχολική χρονιά 2014-2015

Παραδοσιακά αρχίζει το διδακτικό έτος σήμερα
με τον αγιασμό στα σχολεία

από τα παλιά αναγνωστικά

Από νέα θέση για φέτος...

Η θέα από το γραφείο μου

*

Στα παιδιά μου, τους αγαπημένους περσινούς 
(και προπέρσινους...!) μαθητές μου 

(αλλά και όλους τους μαθητές που επιστρέφουν στα θρανία)
εύχομαι ολόψυχα :

"Καλή και δημιουργική χρονιά", 
με μελέτη, συνέπεια και αποδοτικότητα.

Οι δύο προηγούμενες χρονιές μας πέρασαν σα νερό...
Η συνεργασία μας υπήρξε άψογη (με μικρές διακυμάνσεις...χμ...) και θα ήθελα, ειδικά τα παιδιά της φετινής τρίτης να τα "ξεβγάλω" από το γυμνάσιο, όπως και τα υποδέχτηκα (με πολλές ώρες είναι η αλήθεια).
Δεν έγινε έτσι. Θέλω να ξέρουν, όμως, ότι τα θυμάμαι και τα σκέφτομαι με πολλή αγάπη...
Εξάλλου, το διαδίκτυο μας επιτρέπει επικοινωνία και συνεργασία: το ιστολόγιο θα παραμείνει ανοιχτό και διάφορες αναρτήσεις θα αφορούν μαθήματα της γ΄γυμνασίου: θεωρία, παρουσιάσεις, ασκήσεις, ενδιαφέρουσες σημειώσεις που επεξεργάστηκα και πρόσθεσα
(πάνω πάνω στην ετικέτα σημειώσεις):

Δείτε στους παρακάτω συνδέσμους, ενδεικτικά:

• σημειώσεις  (για διάφορα θέματα)
• για το Ύφος
• για τα Σχήματα λόγου 
• δημοτικό τραγούδι 

Περιμένω σχόλια, απορίες κλπ.
(στα σχόλια των αναρτήσεων ή στη φόρμα επικοινωνίας δεξιά).
Θα είμαι στη διάθεσή σας.

Καλή πρόοδο και καλή αρχή!

Σημειώσεις : δημοτικό τραγούδι

Χαρακτηριστικά :

• Ανώνυμος δημιουργός 
• Στιχουργική φόρμα, οργάνωση σε στροφές, ποιητική φόρμα (σε αντίθεση με τον ελεύθερο στίχο της νεωτερικής ποίησης)
• ενίοτε ομοιοκαταληξία (όχι πάντα, δεν ανήκει στην παράδοσή μας)
• Ποιητικές λέξεις, εικονοποιία
• Ιαμβικός 15σύλλαβος στίχος (άτονη-τονισμένη συλλαβή)
• Τομή στην όγδοη συλλαβή (όπου ολοκληρώνεται λέξη- μέσο του στίχου)
• Αρχή Ισομετρίας :
1. α-β ημιστίχιο  : επανάληψη ίδιου νοήματος ή του ακριβώς αντίθετου)
2. αποφυγή διασκελισμού ( = το νόημα ολοκληρώνεται σε ένα στίχο και όχι στον επόμενο)
• Λιτό, πυκνό ύφος: λίγα χαρακτηριστικά επίθετα (τα απολύτως απαραίτητα) και σχήματα λόγου
• κυρίως ουσιαστικά και ρήματα (= δράση)
• σχήματα λόγου: μεταφορές, παρομοιώσεις, αλληγορίες, υπερβολή, αντίθεση, προσωποποίηση, επανάληψη, κλιμακωτό σχήμα
•  μοτίβο των τριών (μαγικός αριθμός, όπως και το 7 κ.α.)
•   Τυπικό θέμα, ελλειπτικότητα, οικονομία 
•  Σχηματικοί ήρωες (εκφράζουν το ιδανικό της ομάδας)
• Λυρικότητα , δραματικότητα
• Τυπικές σκηνές/μοτίβα
•  Διάλογος, ζωντάνια, παραστατικότητα
• Παραλλαγές του ίδιου θέματος (τραγουδιού) σε διάφορες περιοχές
• Ρεαλισμός και παραμυθικό στοιχείï
• Απροσδιόριστος τόπος, χρόνος, ήρωας (εκτός από τα ιστορικά τραγούδια)
• Λαϊκή, απλή γλώσσα με τοπικούς  ιδιωματισμούς.

Και πάντα ανατρέχουμε στο ΛΛΟ και στην  Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.

Λέων

        Σαν σήμερα, ( 9 Σεπτεμβρίου 1828 ) γεννήθηκε ένας από τους κορυφαίους Ρώσους λογοτέχνες, ο Лев Николаевич Толстой, ο Λέων Νικολάγιεβιτς Τολστόι (Ταλστόι, ρωσικά). Από τα επικότερα έργα του το "Πόλεμος και Ειρήνη" (Вoйнá и мир (βαϊνά ι μιρ) επί το ρωσικότερον) , όπου στον επίλογο στοχάζεται περί Ιστορίας : "Για την Ιστορία υπάρχουν οι γραμμές της κίνησης των ανθρώπινων θελήσεων που η μια τους άκρη κρύβεται στο άγνωστο και στην άλλη τους άκρη κινείται μέσα στο διάστημα, στο χρόνο και στην εξάρτησή της από τα αίτια, η συναίσθηση της ελευθερίας των ανθρώπων μέσα στο παρόν. Όσο πιο πολύ ξανοίγεται μπροστά στα μάτια μας αυτό το στάδιο της κίνησης, τόσο πιο ξεκάθαροι γίνονται οι νόμοι της κίνησης αυτής. Το πρόβλημα της ιστορίας είναι να συλλάβει και να προσδιορίσει τους νόμους αυτούς..." (τόμος 4ος, εκδ. Γκοβόστη).

(δική μου ανάρτηση σε σελίδα Δημόσιας Βιβλιοθήκης) 

από τα ευφάνταστα -οφείλω να ομολογήσω- επετειακά του google (εδώ προσχέδιο)

τελευταία "καλοκαιρινή"

...εξόρμηση, τέλη Αυγούστου.
Νομοί : Ευρυτανίας, Φθιώτιδας, Μαγνησίας, Λαρίσης.

Από το επίνειο της Ζαγοράς, από όπου έφευγαν με τα καράβια τα ζαγοριανά οι ξενιτεμένοι  (θυμάστε τα αντίστοιχα δημοτικά τραγούδια της β΄ γυμνασίου;) :
Χορευτό Πηλίου, ανταριασμένη θάλασσα, γύρισμα καιρού.

Εσπερινός της εορτής της Αποτομής της κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου (Αγ. Ιωάννου) στο ναό της περιοχής (ξωκλήσι), ταπεινό, απλό, με αρκετό κόσμο, χαριτωμένη λαϊκή ευσέβεια… 

Παρίσαινα  (αγαπημένη το δείλι)

Και την επομένη το άλλο πρόσωπο του καιρού.
Μηλιές φορτωμένες με μήλα, στοιβαγμένα καφάσια για τη συγκομιδή,
το κρουστό σώμα του μήλου στα δόντια…

Και μαζί με τη βροχή η αντάρα : Χιονοδρομικό Πηλίου «Αγριόλευκες».
Bόλος : το αρχαιολογικό μουσείο, για μια ακόμη φορά. 

 
Μουσείο Θεόφιλου στην οικία Κοντού στην Ανακασιά.

Βόλος, από τη Μακρινίτσα

ο γηραιός πλάτανος στη Μακρινίτσα

Σύντομη ανάβαση στον Κίσσαβο : χώμα υγρό, δροσιά, έλατα.
Ανατολή Αγιάς. Μονή Αγ. Ιωάννου Προδρόμου.

ευφάνταστη πινακίδα

Επιστροφή στο Βόλο, το δεύτερο βιομηχανικό μουσείο (μετά το Γκάζι) : 

Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, ένα ακόμα εντυπωσιακό μουσείο του ΠΙΟΠ.

φοβερή βόλτα μέσα στο φούρνο!

Μικρή βόλτα στο Πήλιο από την πλευρά του Παγασητικού : επίσκεψη στη Μονή Ταξιαρχών Αγ. Γεωργίου Νηλείας, με εντυπωσιακή θέα στον Παγασητικό και κατανυκτική ατμόσφαιρα (η φωτογραφική εκτός λειτουργίας, δυστυχώς!).
Πράσινο και καρποφόρα γη, θάλασσα. Επιστροφή με διάφορα καλούδια : μήλα, ντομάτες, σκόρδα, μελιτζάνες, γαλακτοκομικά (από τη Ρούμελη), υφαντή ταγαρότσαντα.

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι...
 (Ο. Ελύτης, 1940)

θέα από το γραφείο μετά την πρωινή βροχή...