Σάββατο 31 Αυγούστου 2013

31 Αυγούστου 1922

    
     Το πρωί της 26ης Αυγούστου άρχισε να εκκενώνεται εντελώς η Σμύρνη από τον ελληνικό στρατό- τελευταίο πλοίο που αναχώρησε ήταν η "Έλλη"  (τα πλοία έσπευσαν στην Ερυθραία για να παραλάβουν τον ελληνικό στρατό)- ενώ ο Στεργιάδης (ύπατος αρμοστής, προσωπική επιλογή του Βενιζέλου) αναχώρησε τελευταίος με αγγλικό πλοίο στις 7.00 το απόγευμα, σημαίνοντας και τυπικά το τέλος της ελληνικής κατοχής της Σμύρνης και αφήνοντας στο έλεος των τσετών τον ελληνικό πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής, αλλά και τον αρμενικό.  

        Από το πρωινό του Σαββάτου 27 Αυγούστου (παλαιό ημερολόγιο) οι τσέτες αρχίζουν να εισέρχονται στη Σμύρνη, να φονεύουν, να λεηλατούν-το απόγευμα βασανίστηκε και φονεύτηκε ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, αρνούμενος να εγκαταλείψει το ποίμνιό του...

          Τετάρτη 31 Αυγούστου 1922 (παλαιό ημερολόγιο- 13/9 με το νέο) άρχισε το σχέδιο πυρπόλησης της Σμύρνης : οι Τούρκοι (δεν αποδέχονταν την κατηγορία, αλλά πλέον ακόμα και τούρκοι ιστορικοί παραδέχονται την επιστημονική αλήθεια) έβαλαν φωτιά στις αρμενικές και ελληνικές συνοικίες. Σύμφωνα με μαρτυρίες κάηκαν 4.000.000 τμ. Λεηλασίες και σφαγές στο δρόμο, σε εκκλησίες και νεκροταφεία εξακολούθησαν για μέρες... Αποτεφρώθηκαν όλοι οι ορθόδοξοι ναοί, σχολεία, το μουσείο της Ευαγγελικής σχολής, ιδρύματα, περιουσίες...
φωτογραφία από ιταλικό πλοίο
Διαβάστε και σχετικό άρθρο της εφημερίδας Τα Νέα από το ιστολόγιο αυτό.

Ακούστε και αυτό το σύγχρονο αλλά περήφανο μοιρολόι/αμανές "Η Σμύρνη, μάνα, καίγεται" των Πυθαγόρα- Α. Καλδάρα από το δίσκο Μικρά Ασία (1972)  εδώ, από τον ιεροψάλτη Θ. Βασιλικό εδώ, ή στην πρώτη εκτέλεση εδώ.

Παρασκευή 30 Αυγούστου 2013

Συρία : ανησυχία


Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,   
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...  
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές  
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα  

Άγγελος Σικελιανός

απόσπασμα από ποίημα που εκφώνησε στην κηδεία
του Κ. Παλαμά στις 28 Φεβρουαρίου 1943 

 * 
μονή Παναγία Σαντνάγια (= η κυρά μας), Συρία
Τα πράγματα στη Συρία βαίνουν επιδεινούμενα. Η απόφαση για επίθεση μάλλον έχει ληφθεί, οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες. Η αδικία, ο πόνος, τα συμφέροντα θα μας συμπαρασύρουν για άλλη μια φορά στη δίνη της ιστορίας. Τι θα γίνει; 

*
         Η Ελλάδα (η κυβέρνηση) μάλλον τάσσεται στο πλευρό των "συμμάχων", για πρώτη φορά συναινώντας σε επίθεση εναντίον χώρας (μέχρι τώρα υπήρξαμε αμυνόμενοι). Η δήλωση "Θα τηρήσουμε τις υποχρεώσεις μας. Η Ελλάδα επιδιώκει πολιτική λύση και τάσσεται στο πλευρό των λαών της περιοχής που αγωνίζονται για τη δημοκρατία" υπονοεί μάλλον ότι θα κάνουμε ό,τι μας πουν οι ΗΠΑ και σίγουρα το συμφέρον των λαών της περιοχής δεν είναι οι ριζοσπάστες ισλαμιστές ... (δίνουμε στρατιωτικές εγκαταστάσεις Σούδας και Καλαμάτας με την υποσημείωση ότι δεν θα συμμετάσχουμε ενεργά-κάτι μας ψιθύρισε και το Ιράν στ΄αυτί).
        Να θυμίσω ως σχόλιο μια -φαινομενικά άσχετη- περίπτωση στην ιστορία μας και μια ρήση του Ελευθερίου Βενιζέλου:

       Λίγες μέρες πριν από την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Σερβίας (Βενιζέλος και Πάσιτς) υπέγραψαν σε πρακτικό τα σύνορα μεταξύ Σερβίας - Ελλάδας  (από τις θέσεις που κατείχαν αντίστοιχα τα ελληνικά και σερβικά στρατεύματα στη Μακεδονία).  Η Ελλάδα υπήρξε σταθερά συνεπής στις διεθνείς και διμερείς συνθήκες και συμφωνίες που υπέγραφε.  Σε ερώτηση σέρβου δημοσιογράφου προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο τον Οκτώβριος του 1914 κατά πόσο η Σερβία μπορεί να υπολογίζει στην Ελλάδα σε περίπτωση επίθεσης από τη Γερμανία,  προσκαλώντας και την Ελλάδα με υπόσχεση μεγάλων εδαφικών παραχωρήσεων, ο Βενιζέλος απάντησε χαρακτηριστικά: 

"Η Ελλάς είναι πάρα πολύ μικρά δια να διαπράξη τόσον μεγάλην αναισχυντίαν". 

ΥΓ. Με τους -άγνωστους εν πολλοίς- χριστιανούς της ευρύτερης περιοχής τι γίνεται; Η "αραβική άνοιξη" μήπως τους εξολοθρεύει; Ασχολείται κανείς; Ή βρίσκονται στο έλεος...; 
Η Ελλάδα για τους βυζαντινούς ρωμιούς αδελφούς της;
σημαία/έμβλημα του νεοσύστατου από νέους ανθρώπους
βυζαντινού ορθόδοξου κόμματος Εγγύς Ανατολή του Λιβάνου.
Για να δούμε... Οι καιροί είναι πονηροί (και ου μενετοί)...
 

Βγάζει η θάλασσα κρυφή φωνή ...

Βγάζει η θάλασσα κρυφή φωνή
        φωνή που μπαίνει
μες στην καρδιά μας και την συγκινεί
        και την ευφραίνει.

 
Νησάκια Παναγίας, Ελαφόνησος Αύγουστος 2013 :
 ήλιος, ουρανός και αέρας που προκαλεί τον ηρεμιστικό ρόχθο των κυμάτων...

Τραγούδι τρυφερό η θάλασσα μας ψάλλει, 
τραγούδι που έκαμαν τρεις ποιηταί μεγάλοι,
     ο ήλιος, ο αέρας και ο ουρανός. 
Το ψάλλει με την θεία της φωνή εκείνη,
όταν στους ώμους της απλώνει την γαλήνη
        σαν φόρεμά της ο καιρός ο θερινός.


Φέρνει μηνύματα εις ταις ψυχαίς δροσάτα
η μελωδία της. Τα περασμένα νειάτα
        θυμίζει χωρίς πίκρα και χωρίς καϋμό.
Οι περασμένοι έρωτες κρυφομιλούνε,
αισθήματα λησμονημένα ξαναζούνε 
      μες στων κυμάτων τον γλυκόν ανασασμό.

Πέμπτη 29 Αυγούστου 2013

Αρχαία Ολυμπία, Ηλεία

           Σήμερα διάβασα το άρθρο του καθηγητή κλασικής φιλολογίας Ανδρέα Ζαμπούκα (πηγή) σχετικό με το θέμα : έχω ζήσει για λίγο διάστημα από κοντά την περιοχή (και έχω διαβάσει όσα κατά καιρούς ακούγονταν για διάφορα ζητήματα για τα οποία απασχόλησε το πανελλήνιο, δεδομένης και της φήμης που έχει) και μου έκανε εντύπωση η έλλειψη οργάνωσης, η παρακμή, η κακή ποιότητα ζωής, η έλλειψη διάθεσης για αξιοποίηση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (και, αντίθετα, η απαξίωσή του), η έλλειψη αισθητικής, το χαμηλό επίπεδο. Προβληματίστηκα για την αντίφαση: έχει κάμπο και καλλιέργειες, ελαιώνες και οπωρώνες, αμπελώνες, βουνά (Κάπελη-Φολόη, υπέροχο δρυοδάσος), ατέλειωτες παραλίες, ιαματικές πηγές, ποιητές και πεζογράφους, αρχαιολογικούς χώρους (όχι μόνο την αρχαία Ολυμπία, Ήλιδα κλπ.), βυζαντινές και φράγκικες εκκλησίες, κάστρα (Χλεμούτσι), μεγάλη πόλη πολύ κοντά (την οποία ασύστολα κατηγορούν) και -σε προσωπικό επίπεδο- αξιόλογους ανθρώπους που αγωνίζονται, αλλά οι προσπάθειες χάνονται. Γιατί; Αποσπάσματα από το άρθρο που λέει πολλά (προσυπογράφω όσο δεν παίρνει... δυστυχώς ισχύει σε μικρότερο βαθμό για πολλά μέρη στην υπέροχη Ελλάδα μας): 
Αρχαία Ολυμπία, Απρίλιος 2007 :
υπέροχο τοπίο με ανθισμένες κουτσουπιές

        Περπατώντας στο χωριό της Αρχαίας Ολυμπίας, πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεσαι αυτό που ισχύει και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας. Οι κάτοικοι αδυνατούν να προσαρμόσουν το σύγχρονο οικιστικό και τουριστικό περιβάλλον, στο πανέμορφο φυσικό και πολιτισμικό που κληρονόμησαν. Δυστυχώς, η απογοήτευση έρχεται νωρίς, όταν, μπαίνοντας στην περιοχή της Ηλείας, συναντάς στο δρόμο δύο τουλάχιστον παράνομες χωματερές, μέσα στο κατάφυτο τοπίο (ποιος άραγε ευθύνεται για τις φωτιές...).

       Από τη μία, ο αμύθητος φυσικός και πολιτισμικός πλούτος και από την άλλη η ανεπάρκεια της επιχειρηματικής εκμετάλλευσης. 

      Είναι φανερό ότι η τοπική κοινωνία της Αρχαίας Ολυμπίας δεν μπορεί να αντιληφθεί σε ποιο σημείο του πλανήτη ζει! Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι στη ζωή, δε φτάνει να έχεις κάτι αλλά να συνειδητοποιείς τη σχέση που έχεις μαζί του. Γιατί όλα παίρνουν την λάμψη τους από τις «συναλλαγματικές υπεραξίες», που μπορούμε να προσδώσουμε στη διαχείριση τους.

Παρασκευή 23 Αυγούστου 2013

Της Παναγίας...

             Στις εννιά ημέρες (όπως και τα μνημόσυνα) γίνεται η απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως, κατά την εκκλησιαστική τάξη (απόηχος του μωσαϊκού νόμου). Πολλές "Παναγίες" γιορτάζουν στην πατρίδα μας...

Παναγία η Κεριώτισσα 
(2013)
έργο -του αγαπημένου- Χ. Μποκόρου

Διαβάστε ενδιαφέροντα για την εικόνα/έργο :
 http://www.bokoros.gr/

Αντιγράφω:  
... ταπείνωσα το λαμπρό Της ένδυμα κι αφάνισα τον γυιό απ' την αγκαλιά Της. Απόμεινε σκιά δεόμενη, άδεια και μονάχη.
Εσωστρεφώς σπαρακτική, με ένα κενό στην αγκαλιά, να προσδοκά σε μιαν απεγνωσμένη δέηση εξ ονόματος όλων μας και να μας απευθύνει, το σπουδαιότερο, την τρυφερότητά Της. Την άλλη μέρα ασπάστηκα το μάγουλο κι έφυγε το σημάδι, φωτίστηκε το βλέμμα της και ρόδισαν τα χείλη. Γέμισα φλόγες φωτεινές τη σκοτεινή Της αγκαλιά και το μαφόριο. Κι έλαμψε η Παναγία των κεριών, ολόφωτη. Μια φλογισμένη μαυροφόρα. ''Κεριώτισσα'' Την είπα -ο απατεών επ' αγαθώ- και δέομαι στη χάρη Της εν μετανοία.

Κυριακή 18 Αυγούστου 2013

Διακοπές γ΄

            Αθήνα - Αχαΐα- γέφυρα Ρίου/Αντιρρίου - Ζαγοροχώρια. Κατάβαση στις πηγές Βοϊδομάτη από το χωριό Βίκος: αναζωογονητικό νερό και αναπάντεχη γνωριμία με  πρόσχαρη και πολύ φιλική ομάδα εκ Θεσσαλονίκης. 

       Στάση στο Καπέσοβο (ακούστε το υπέροχο τραγούδι- ζαγορίσιος χορός), διανυκτέρευση στους γραφικούς Κήπους (Μπάγια). Ανάβαση (πεζοπορία συνολικά έντεκα ωρών) - από Αυγερινό, Κρούνα, λούτσα Ρομπόζη, Ρωμιόβρυση, λάκκα Τσουμάνη- στη Δρακόλιμνη Τύμφης (Γκαμήλα)
       Βροχή και χαλάζι αλλά και απαράμιλλης ομορφιάς εικόνες. Διανυκτέρευση στα αγαπημένα Γιάννενα με θέα τη λίμνη των στεναγμών... 
       Εγνατία και διάσχιση Μακεδονίας... Πολλά, τελικά, με συνδέουν ακατάλυτα με τον τόπο αυτό. Βέροια (για ρεβανί), Νέα Σκήτη Βεροίας με θέα στο φιδωτό ποταμό Αλιάκμονα.
Νομός Πέλλας με κατάληξη στα καταπράσινα μέρη 
της Αλμωπίας (Καρατζόβα): λουτρά Πόζαρ.
Στα ζεστά ιαματικά λουτρά, αλλά και στα κρύα του ποταμού...
Πράσινη και γαλάζια μαγεία, ηρεμία, μουσικό κελάρυσμα του νερού...
Σιδηροδρομικοί σταθμοί άλλης εποχής, 
κερασώνες, ροδάκινα, πλατάνια, νερά... Έδεσσα,
καταρράκτης Έδεσσας
           Νάουσα, Μίεζα (σχολή Αριστοτέλη)
 
μεγάλη τούμπα των αρχαίων Αιγών (Βεργίνα),
Περιηγηθείτε στο υπέροχο μουσείο διαδικτυακά : 
 Μουσείο βασιλικών Τάφων Αιγών

Αρχάγγελος Αλμωπίας (Μητροπόλεως Μογλενών παλιότερα): μονή Ταξιάρχη Μιχαήλ, ιστορημένη το 1888 από αγιογράφους του Κρουσόβου (βλαχοχώρι σε μεγάλο βαθμό ελληνόφωνο, σήμερα σε σκοπιανό έδαφος),


Σκρα (όπου στις 16-17 Μαΐου 1918 έλαβε χώρα πολύνεκρη μάχη και μεγάλη νίκη του ελληνικού πεζικού στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο), καταρράκτες σε ολόδροσο, καταπράσινο ονειρικό τοπίο, στα σύνορα σχεδόν με τα Σκόπια.
Νομός Σερρών, σταθμός Βυρώνειας,
Σταθμός Βυρώνειας 2013, αριστερά ο πλάτανος κάτω από τον οποίο (και αριστερά)
 το ελληνικό στρατηγείο που φαίνεται στην επόμενη ιστορική φωτογραφία.

Ιούλιος 1913, στο Χατζημπεϊλίκ (σημερινή Βυρώνεια).
 Από αριστερά: αρχηγός επιτελείου, Βίκτωρ Δούσμανης, Βασιλιάς Κωνσταντίνος,
Ελευθέριος Βενιζέλος, Ιωάννης Μεταξάς δεύτερος από δεξιά.
λίμνη Κερκίνη, σύνορα με Βουλγαρία (Προμαχώνας), 
χαμάμ στο Βυζαντινό λουτρό του Αγκίστρου,
εσπερινός και παράκληση σε ένα θαυμάσιο μοναστήρι
 (μετόχι της μονής Ξενοφώντος - Ακριτοχώρι), 

 Σέρρες, κοιλάδα αγ. Αναργύρων, Κουλάς (βυζαντινή ακρόπολη). 
 
Αρχαία Πέλλα
Και πολύ ενδιαφέρον νεόδμητο μουσείο...

Κάθοδος προς τα νότια: κάστρο Πλαταμώνα 
(τόσες φορές το προσπεράσαμε, ήρθε η ώρα να το "καταλάβουμε").

Θέα από το κάστρο του Πλαταμώνα προς Όλυμπο και παραλία

Κοιλάδα Τεμπών, Βόλος. Ανατολικό Πήλιο παραλιακά, με τα φυτώρια λουλουδιών, το εργοστάσιο (παλαιόν παγοποιείον) ΕΨΑ, παραλιακή γραφική Άφησσος, Αργαλαστή με το υπέροχο καμπαναριό (μνήμες από το δημοτικό:  το όνομα αυτού του οικισμού υπήρχε στο "Εμείς και ο κόσμος"-ποιας τάξης;-  και χαράκτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη μου), Ξινόβρυση (πολύ ωραία εκκλησία) και παραλία Ποτιστικά (δίπλα η Μελανή). Σιδηροδρομικός σταθμός Μηλεών με σιδερένια γέφυρα ΝτεΚίρικο.

Ποτιστικά Πηλίου


Κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής
Πρωινό μπάνιο (7:30 π.μ., σε παραλία ιδιωτική, διάφανα γαλήνια),

Αμποβός (Παγασητικός)

περιήγηση στο εξαιρετικό αρχαιολογικό μουσείο του Βόλου (διαβάστε εδώ για τις συλλογές του) με ευρήματα από την πλούσια ιστορικά και αρχαιολογικά ευρύτερη περιοχή (Σέσκλο, Διμήνι, Ιωλκός, Φέρες, Παγασές, Δημητριάς) από τη νεολιθική περίοδο μέχρι τη ρωμαϊκή


και επιστροφή στο κλεινόν άστυ. 
               Χιλιόμετρα 2.425, εικόνες πλούσιες σε χρώματα και συναισθήματα, αναμνήσεις, κόπωση αλλά και αναζωογόνηση, καλούδια από τον τόπο μας, άνθρωποι και συναντήσεις, προβληματισμοί (για τον πολιτισμό της καθημερινότητας, τη σχέση μας με τη φύση, το περιβάλλον, την ευταξία, την ομορφιά, την καθαριότητα) ...

Σάββατο 17 Αυγούστου 2013

Μπλόκο : Κοκκινιά 17-8-1944

πηγή 
(ιστολόγιο : http://thehistoryofgreece.blogspot.gr/p/blog-page_1206.html)
         Ξημερώματα, κατά τις 3.00 πεζοπόρα και μηχανοκίνητα τμήματα του γερμανικού στρατού με Έλληνες συνεργάτες δωσιλόγους κύκλωσαν την ευρύτερη περιοχή της Κοκκινιάς (Νίκαια, Κορυδαλλό, αλλά και από Αιγάλεω μέχρι Φάληρο και Κερατσίνι). Στις 6.00 το πρωί τα χωνιά καλούν τους άντρες 14 μέχρι 60 ετών να συγκεντρωθούν στην πλατεία στην Οσία Ξένη, 25.000 άτομα- όσοι προσπαθούν να κρυφτούν τουφεκίζονται επί τόπου, αψιμαχίες και απέλπιδες ηρωικές προσπάθειες αντίδρασης. Μέχρι το μεσημέρι η δίψα και η ζέστη αφόρητες, οι κουκουλοφόροι συνεργάτες των Γερμανών υποδεικνύουν Ελασίτες και περίπου 150 άτομα βασανίζονται και εκτελούνται. Πορεία 8.000 περίπου μέσω οδού Π. Ράλλη στο Χαϊδάρι και στου Ρουφ, 1.800 προωθήθηκαν σε στρατόπεδα στη Γερμανία...
       Δείτε μαρτυρίες εδώ.  
       Και μια ταινία του 1964, εμπνευσμένη από τα ιστορικά γεγονότα εδώ.

Καβαφικές εμπνεύσεις

        Πολλοί Έλληνες αλλά και ξένοι ποιητές επηρεάστηκαν από την ποίησή του και προέβησαν σε ποιητικές απόπειρες με τον τρόπο του Κ.Π. Καβάφη. Τελικά, αποτελεί όχι μόνο διαχρονικό, αλλά και παγκόσμιο ποιητή, κοσμοπολίτη- όπως υπήρξε κάποτε και η πόλη του (Αλεξάνδρεια). Στο βιβλίο  "Ελληνικά καβαφογενή ποιήματα (1909 - 2001)"- Επιλογή - παρουσίαση - σχόλια: Δημήτρης Δασκαλόπουλος Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών - Πάτρα, 2003 μπορεί να βρει κανείς ανθολογημένα 188 καβαφογενή ποιήματα στα ελληνικά, ενώ είχε προηγηθεί ο Ν. Βαγενάς το 2000 με μια ανθολογία 159 ξένων ποιητών. Σταχυολογώ μια περίπτωση, εκτός από την προηγούμενη του Μ. Αναγνωστάκη (δείτε την ανάρτηση).
         Η Κική Δημουλά ίσως και να συνομιλεί κάπως με τον Αλεξανδρινό και την Ιθάκη του, όταν γράφει:    

Πέρασα (1971, απόσπασμα)


Περπατῶ καὶ νυχτώνει.
Ἀποφασίζω καὶ νυχτώνει.
Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.

Ὑπῆρξα περίεργη καὶ μελετηρή.
Ξέρω ἀπ᾿ ὅλα. Λίγο ἀπ᾿ ὅλα.

Τὰ ὀνόματα τῶν λουλουδιῶν ὅταν μαραίνονται,
πότε πρασινίζουν οἱ λέξεις καὶ πότε κρυώνουμε.
Πόσο εὔκολα γυρίζει ἡ κλειδαριὰ τῶν αἰσθημάτων
μ᾿ ἕνα ὁποιοδήποτε κλειδὶ τῆς λησμονιᾶς. [..]

Πέρασα ἀπὸ κήπους, στάθηκα σὲ συντριβάνια
καὶ εἶδα πολλὰ ἀγαλματίδια νὰ γελοῦν
σὲ ἀθέατα αἴτια χαρᾶς.[..]

Μίλησα πολύ. Στοὺς ἀνθρώπους,
στοὺς φανοστάτες, στὶς φωτογραφίες.

Καὶ πολὺ στὶς ἁλυσίδες.
Ἔμαθα νὰ διαβάζω χέρια
καὶ νὰ χάνω χέρια.
Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.

Ταξίδεψα μάλιστα.
Πῆγα κι ἀπὸ ἐδῶ, πῆγα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ...
Παντοῦ ἕτοιμος νὰ γεράσει ὁ κόσμος.
Ἔχασα κι ἀπὸ ἐδῶ, ἔχασα κι ἀπὸ κεῖ.

Κι ἀπὸ τὴν προσοχή μου μέσα ἔχασα
κι ἀπὸ τὴν ἀπροσεξία μου.
Πῆγα καὶ στὴ θάλασσα.
Μοῦ ὀφειλόταν ἕνα πλάτος. Πὲς πῶς τὸ πῆρα.
Φοβήθηκα τὴ μοναξιὰ
καὶ φαντάστηκα ἀνθρώπους.
[...]

Ὅσο μπόρεσα ἔφερ᾿ ἀντίσταση σ᾿ αὐτὸ τὸ ποτάμι
ὅταν εἶχε νερὸ πολύ, νὰ μὴ μὲ πάρει,
κι ὅσο ἦταν δυνατὸν φαντάστηκα νερὸ
στὰ ξεροπόταμα
καὶ παρασύρθηκα.

Ὄχι, δὲν εἶμαι λυπημένη.
Σὲ σωστὴ ὥρα νυχτώνει.


               Και ο σύζυγός της ποιητής Άθως Δημουλάς έγραφε για την ποίηση και τη φαντασία: 


Καβάφης

Τη φαντασία την εντελώς αδέσμευτη 
δε συμπαθώ. Δεν έχει χάρες. Και είναι χρήσιμη 
για τα όνειρα μόνο.

                 Εγώ  

την άλλη φαντασία αγαπώ, αυτή  
που προσπαθεί ένα παρελθόν να ζωντανέψει  
και που στηρίζεται σε μνήμες του,  
σποραδικές και ασύνδετες, ζητώντας  
γύρω τους άρτιο ένα σύνολο να πλάσει  
με τάξη, προσοχή και μέτρο. 
Κι έτσι, προπάντων, που το χρώμα τους,  
το χρώμα αυτών των ερειπίων, 
των αβεβαίων γεγονότων το αίσθημα,  
μέσα στο έργο της ενισχυμένο  
να περάσει.

         Αυτό το δύσκολο είναι  

που εκτιμώ. Αυτήν εγώ αγαπώ  
τη φαντασία, τη δεσμευόμενη,  
την οδηγουμένη φαντασία που,
όλο συγκίνηση, πάντοτε γύρω  
από πολύτιμα εμπόδια έρπει.
        Και  
χρήσιμη είναι -τόσο- για την τέχνη μου.

 ...επηρεασμένος από τον Αλεξανδρινό, όταν έγραφε στο ποίημα Καισαρίων (1914, 1918): 

Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,
εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.

 A, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου.

                     ...και από το Εκόμισα εις την τέχνην (1921): 

Κάθομαι και ρεμβάζω.   Επιθυμίες κ’ αισθήσεις
εκόμισα εις την Τέχνην [...]
κάτι αβέβαιες μνήμες.   Aς αφεθώ σ’ αυτήν.
Ξέρει να σχηματίσει   Μορφήν της Καλλονής·
σχεδόν ανεπαισθήτως   τον βίον συμπληρούσα [...]



*

Παρασκευή 16 Αυγούστου 2013

Καβαφικό όστρακο

Δεν λιγοστεύ’ η συμφορά όσω και αν την λέγης.
Aλλ’ είναι πόνοι που ήσυχα μες στην καρδιά δεν μένουν.
Διψούν με το παράπονο να βγουν να ξεθυμάνουν.


Ένας έρως 
(1886-96, αποκηρυγμένο)

Πέμπτη 15 Αυγούστου 2013

Κοίμηση

Η Κοίμηση της Θεοτόκου:
οι Άγγελοι παρίστανται, όπως και οι δώδεκα Απόστολοι,
οι γυναίκες στα παράθυρα θρηνούν,
 η ψυχή της Παναγίας βρέφος στα χέρια του Χριστού.
           Και η Ελλάδα γιορτάζει... η χαρμολύπη, το χαροποιόν πένθος. 
Οι πολύτιμες παραδόσεις μας...
Έτη πολλά και καλά σε όλους, στην πατρίδα μας! 

Τετάρτη 14 Αυγούστου 2013

ἐν λόγῳ ἑλληνικῷ

Εν δήμω της Mικράς Aσίας 
(1926)

Η ειδήσεις για την έκβασι της ναυμαχίας, στο Άκτιον,
ήσαν βεβαίως απροσδόκητες.
Aλλά δεν είναι ανάγκη να συντάξουμε νέον έγγραφον.

Τ’ όνομα μόνον ν’ αλλαχθεί. Aντίς, εκεί
στες τελευταίες γραμμές, «Λυτρώσας τους Pωμαίους
απ’ τον ολέθριον Οκτάβιον,
τον δίκην παρωδίας Καίσαρα,»
τώρα θα βάλουμε «Λυτρώσας τους Pωμαίους
απ’ τον ολέθριον Aντώνιον».
Όλο το κείμενον ταιριάζει ωραία.

«Στον νικητήν, τον ενδοξότατον,
τον εν παντί πολεμικώ έργω ανυπέρβλητον,
τον θαυμαστόν επί μεγαλουργία πολιτική,
υπέρ του οποίου ενθέρμως εύχονταν ο δήμος·
την επικράτησι του Aντωνίου»
εδώ, όπως είπαμεν, η αλλαγή: «του Καίσαρος
ως δώρον του Διός κάλλιστον θεωρών—
στον κραταιό προστάτη των Ελλήνων,
τον έθη ελληνικά ευμενώς γεραίροντα,

τον προσφιλή εν πάση χώρα ελληνική,
τον λίαν ενδεδειγμένον για έπαινο περιφανή,
και για εξιστόρησι των πράξεών του εκτενή
εν λόγω ελληνικώ κ’ εμμέτρω και πεζώ·
ε ν  λ ό γ ω  ε λ λ η ν ι κ ώ  που είν’ ο φορεύς της φήμης,»
και τα λοιπά, και τα λοιπά. Λαμπρά ταιριάζουν όλα. 

Ελληνικά ως ξένη γλώσσα

Για τον Aμμόνη, που πέθανε 29 ετών, στα 610 
(1915-17)

Pαφαήλ, ολίγους στίχους σε ζητούν
για επιτύμβιον του ποιητού Aμμόνη να συνθέσεις.
Κάτι πολύ καλαίσθητον και λείον. […]

Πάντοτε ωραία και μουσικά τα ελληνικά σου είναι.
Όμως την μαστοριά σου όληνα τη θέμε τώρα.
Σε ξένη γλώσσα η λύπη μας κ’ η αγάπη μας περνούν.
Το  αιγυπτιακό σου αίσθημα χύσε στην ξένη γλώσσα.


(απόσπασμα- Κ.Π.Καβάφης)

Τρίτη 13 Αυγούστου 2013

Ποσειδωνιάται (συνέχεια β΄)

Ποσειδωνιάταις τοις εν τω Τυρρηνικώ κόλπω το μεν εξ αρχής Έλλησιν ούσιν εκβαρβαρώσθαι Τυρρηνοίς ή Ρωμαίοις γεγονόσι και την τε φωνήν μεταβεβληκέναι, τα τε πολλά των επιτηδευμάτων, άγειν δε μιαν τινα αυ- τούς των εορτών των Ελλήνων έτι και νυν, εν η συνιόντες αναμιμνήσκονται των αρχαίων ονομάτων τε και νομίμων, απολοφυράμενοι προς αλλήλους και δακρύσαντες απέρχονται.  ΑΘΗΝΑΙΟΣ

Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι' άλλους ξένους.
Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.
Κ' είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.
Και πάντα μελαγχολικά τελείων' η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι' αυτοί ήσαν Έλληνες-
Ιταλιώται έναν καιρό κι' αυτοί·
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι -ω συμφορά!- απ' τον ελληνισμό.

(1906, κρυμμένο Κ.Π.Καβάφη

Γ. Ίσσαρη από το "Βένθος και πέλαγος",
 ιππόκαμπος σε λιβάδι ποσειδωνίας (υδρόβιο φυτό)
      [Η Ποσειδωνία ήταν μια αποικία της Νότιας Ιταλίας, νότια της Νεάπολης (αν σκεφτούμε τη "μπότα"  θα λέγαμε βρισκόταν πάνω από το κου ντε πιε  και πιο πάνω προς κνήμη) που ιδρύθηκε από μια άλλη αποικία (Αχαιών της Ελίκης και Ιώνων της Τροιζήνας) της Μεγάλης Ελλάδας, τη Σύβαρη (στην "καμάρα" της μπότας...). Η συνύπαρξη με ιταλικά φύλα οδήγησε πολύ νωρίς, ήδη από τον 3ο π.Χ. αιώνα, στον εκρωμαϊσμό των κατοίκων.]

Δευτέρα 12 Αυγούστου 2013

Ελληνικά ιδεώδη (συνέχεια προηγουμένου)


         Ο εκφυλισμός και, τελικά, η έκπτωση των ελληνικών (και γενικότερα) αξιών... Νέοι καιροί, νέα ήθη (o tempora, o mores! του Κικέρωνος)...

*
 Θάνατος Αισχύλου (περ. 455 π.Χ.)
επιτύμβιο επίγραμμα (ιδίου)


Ασχύλον Εφορίωνος θηναον τόδε κεύθει
μνμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλα∙
λκήν δ’ ευδόκιμον Μαραθώνιον λσος ν εποι
καί βαθυχαιτήεις Μδος πιστάμενος.

[απόδοση:  Τον Αισχύλο, το γιο του Ευφορίωνα, Αθηναίο, 

                     Αυτό το μνήμα σκεπάζει, που πέθανε στη σιτοφόρα Γέλα∙ 
                     για την ευδόκιμη ανδρεία του μπορεί να μιλήσει το άλσος του  Μαραθώνα 
                     και ο Πέρσης με την πυκνή χαίτη, που τη γνώρισε καλά.]


*

Κ.Π. Καβάφης 

Νέοι τς Σιδνος (400 μ.Χ.)
1920

θοποιός πού φεραν γιά νά τούς διασκεδάσει
πήγγειλε καί μερικά πιγράμματα κλεκτά.
αθουσα νοιγε στον κπο πάνω
κ’ ε
χεν μιάν λαφρά εωδία νθέων
πού
νώνονταν μέ τά μυρωδικά
τ
ν πέντε ρωματισμένων Σιδωνίων νέων.
Διαβάσθηκαν Μελέαγρος, καί Κριναγόρας, καί Ριανός.
Μά σάν
πήγγειλεν θοποιός,
«Α
σχύλον Εφορίωνος θηναον τόδε κεύθει –»
(τονίζοντας
σως πέρ τό δέον
τό «
λκήν δ’ εδόκιμον», τό «Μαραθώνιον λσος»),
πετάχθηκε ε
θύς να παιδί ζωηρό,
φανατικό γιά γράμματα καί φώναξε
«
δέν μ’ ρέσει τό τετράστιχον ατό.
κφράσεις τοιούτου εδους μοιάζουν κάπως σάν λιποψυχίες.
Δ
σε -κηρύττω- στό ργον σου λην τήν δύναμί σου,
λην τήν μέριμνα, καί πάλι τό ργον σου θυμήσου
μές στήν δοκιμασίαν,
ταν ρα σου πιά γέρνει.
τσι πό σένα περιμένω κι παιτ.
Κι
χι π’ τόν νο σου λότελα νά βγάλεις
τ
ς Τραγωδίας τόν Λόγον τόν λαμπρό –
τί
γαμέμνονα, τί Προμηθέα θαυμαστό,
τί
ρέστου, τί Κασσάνδρας παρουσίες,
τί
πτά πί Θήβας – καί γιά μνήμη σου νά βάλεις
μ ό ν ο πού μές στ
ν στρατιωτν τές τάξεις, τόν σωρό
πολέμησες καί σύ τόν Δ
τι καί τόν ρταφέρνη.»

   
*
Και η συνέχεια πενήντα χρόνια μετά :

 Μανόλη Αναγνωστάκη
 Νέοι της Σιδώνος, 1970

Κανονικ δν πρέπει νχουμε παράπονο
Καλ
κι γκάρδια συντροφιά σας, λο νιάτα,
Κορίτσια δροσερά-
ρτιμελ γόρια
Γεμάτα πάθος κι
ρωτα γι τ ζω κα γι τ δράση.
Καλά, μ νόημα κα ζουμ κα τ τραγούδια σας
Τόσο, μ
τόσο νθρώπινα, συγκινημένα,
Γι τ παιδάκια πο πεθαίνουν σ᾿ λλην πειρο
Γι
ρωες πο σκοτωθκαν σ᾿ λλα χρόνια,
Γι
παναστάτες Μαύρους, Πράσινους, Κιτρινωπούς,
Γι
τν καημ το ν γένει πάσχοντος νθρώπου.
διαιτέρως σς τιμ τούτη συμμετοχ
Στ
ν προβληματικ κα στος γνες το καιρο μας
Δίνετε
να μεσο παρν κα δραστικό- κατόπιν τούτου
Νομίζω δικαιο
σθε μ τ παραπάνω
Δυ δυό, τρες τρες, ν παίξετε, ν ρωτευθετε,
Κα
ν ξεσκάσετε, δελφέ, μετ π τόση κούραση.

ς γέρασαν προώρως Γιργο, τ κατάλαβες;)
  
*

    Για πληροφορίες και ενδιαφέρουσες διαλέξεις σχετικά με τη φετινή καβαφική επέτειο και το θέμα αυτό, ανοίξτε εδώ.